بازشناسيم؟ درست است كه اين پرسش ها به هم مرتبط اند، اما به منظور ايضاح بيشتر، در اينجا به طور جداگانه به موضوعات مختلف خواهيم پرداخت .

2 ـ 1 . خاستگاه و ارزش تاريخى

تا چه اندازه مى توان حديث را به مثابه منبعى تاريخى به كار گرفت؟ نظر ميور معرّف ديدگاه متداول در ميان نخستين حديث پژوهان غربى است :
حديث را جز با احتياط فراوان و نقادى بسيار دقيق نمى توان پذيرفت؛ ... هيچ خبر مهمى را صرفا نبايد به دليل وجود يك روايت، اثبات شده انگاشت، مگر آن كه برخى از ديگر شواهد احتمالى، قياسى يا جانبى به نفع آن وجود داشته باشد ... [مورّخ] بايد در برابر جانبدارى هاى گمراه كننده [در روايات ]موضع سرسختانه اى اتخاذ كند ... و هر آنچه نشانى از آن جانبدارى ها دارد، رد كند. آن گاه در آنچه باقى مى ماند، مطالب فراوان و قابل اعتمادى براى سيره نگارى پيامبر خواهد يافت .
در اواخر قرن نوزدهم اين ديدگاه انتقادى و در عين حال خوش بينانه، راه را براى شكاكيتى بزرگ تر باز كرد. محققانى كه عمدتا به پژوهش در روايات فقهى مى پرداختند، وثاقت حديث را به گونه افراطى ترى زير سؤال بردند و در نتيجه، ديدگاه هاى جديدى در باب خاستگاه ها و سير تطور حديث مطرح شد .
گلدتسيهر نيز در پژوهش جامعى كه در سال 1890 م، با عنوان «سير تطور حديث» (حadذth ـber die Entwichelung des) منتشر كرد، بر اين نكته صحّه مى گذاشت كه نقل اخبار درباره پيامبر در دوران حيات وى آغاز شده بود و صحابه بدنه اصلى روايات را فراهم آوردند كه نسل هاى بعدى آن را غنا بخشيدند . اما وى در اين امر ترديد مى كند كه بتوان در باب «بدنه اوليه و اصلى احاديث» داورى قطعى و مطمئنى كرد. نتيجه گيرى نهايى گلدتسيهر اين بود كه حديث را نمى توان چونان منبعى تاريخى در شناخت تاريخ صدر اسلام، يعنى زمان پيامبر و صحابه به كار گرفت . حديث تنها در شناخت مراحل بعدى گسترش اسلام به كار مى آيد؛ چرا كه بخش اعظم احاديث در اين دوره شكل گرفته است . بنابراين، اهداف پژوهش گلدتسيهر به كلى متفاوت از ديگر محققانى بود كه مى كوشيدند سيره تاريخى پيامبر را بازسازى كنند . او به دنبال روايات صحيح نمى گشت، بلكه در جستجوى مجعولات بود . به عبارت كلى تر، گلدتسيهر بيشتر به بررسى رواياتى علاقه مند بود كه مسائل و مشكلات دوران پس از پيامبر را منعكس كند . از نظر او روايات، منابع تاريخى به شمار مى آيند؛ اما نه براى شناخت دوره اى كه وانمود مى كنند به آن دوره متعلق اند، بلكه فقط و فقط به كار شناخت زمان هاى متأخرى مى خورند كه در آن زمان پديد آمده اند .
گلدتسيهر علل جعل و تحريف حديث را ـ كه ميور و ديگران فرضيه و احتمال آن را مطرح كرده بودند ـ با ذكر مثال هاى فراوانى از منابع متعدد تبيين مى كرد؛ به عنوان مثال، وى نشان مى داد كه