8 ـ حسن بن ابى الحسن ديلمى
او عارفى بلند مرتبه و از محدثان والامقام اماميه بوده است. مشهورترين اثر او «إرشاد القلوب» است كه به خوبى نمايانگر اخلاق و معرفت اوست.
گفته اند وى در فقه، حديث، عرفان و سيره نگارى نيز از فرزانگان شيعه بوده است.

معرفت قدسى

ابن فهد در محضر استادانش همگام با علوم ظاهرى و ابعاد علمى به پالايش روح و تهذيب نفس پرداخت و از معرفت الهى «در مكتب حقايق» و در خدمت «اديب عشق» بهره ها برد و راهبرى فرزانه شد. وى در پرتو «مراقبت» و «محاسبت» فروغى تابناك يافت و در زندگى نمونه يك موحد والا تبار بود. اوقاتش در مشاهدات توحيدى و جذبات الهى سپرى مى گشت و به مقامى رسيد كه در وصف نمى گنجد. عارف كامل ميرزا على آقا قاضى طباطبايى ـ استاد علامه طباطبايى ـ درباره اش چنين فرموده است: سه نفر در طول تاريخ عارفان به مقام «تمكّن در توحيد» رسيده اند، سيد بن طاووس، احمد بن فهد حلّى و سيد مهدى بحرالعلوم ـ رضوان الله عليهم.

شاگردان

در آن زمان حوزه علميه حلّه جوشش خاصى داشت و ابن فهد از نام آوران آن حوزه به شمار مى آمد. او در مدرسه «زعيّه» حلقه تدريس داشته و شاگردان فراوانى از خوان كمال و معرفت او بهره مند بوده اند. در اينجا برخى از آنان را ياد مى كنيم:
1ـ ابن طى، مؤلف كتاب «مسائل ابن طى»؛ از شرح حال او چنين به