صورتى كه ما روايتى از امام باقر(ع) مطابق آن گفته منسوب به أبي جعفر(ع) داشته باشيم.
در اين ارتباط به نكات زير به دقت بنگريد:
1. گفتارى را شيخ طوسى به أبوجعفر(ع) نسبت مى دهد كه در روايت امام باقر(ع) در تفسير آيه آمده است. ولى ناقد ،باز مدّعى است كه اين گفتار از طبرى است و منظور از أبوجعفر در كلام شيخ، أبوجعفر طبرى است؛ با اين كه خود اعتراف دارد كه طبرى اين قول را اختيار نكرده و آيه را عام گرفته و گفته است كه منظور از آيه، «اهل البدع والضلالة» نيست هم يهودى و نصارا و هم مشركان و هم مسلمانان بدعتگذار را شامل مى شود.
* * * 5 . در كتاب حديث هاى خيالى، ص 69 مورد شانزدهم را چنين آورده است، مى نويسد:
طبرى در تفسير آيه 167 سوره اعراف، «وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَن يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ» ، از ابن عباس و قتادة و سعيد بن جبير و سُدّى نقل مى كند كه مقصود از كسانى كه خدا بر ضدّ يهود برمى انگيزد كه تا روز قيامت عذاب سخت را بر آنان تحميل كنند، پيامبر(ص) و امّت اوست كه يهود را مغلوب مى كنند و از آنان جزيه مى گيرند (تفسير الطبرى در شرح آيه مزبور). لحن طبرى در اين جا طورى است كه مى فهماند آنچه را از مفسّران ياد شده آورده است، قول خود او نيز هست. از اين رو، شيخ طوسى، با اقتباس از تفسير الطبرى مى نويسد: «قال أبوجعفر و ابن عبّاس و قتادة و سعيد بن جبير والحسن اراد به امّة محمّد(ص) يأخذون منهم الجزيه». (التبيان، ج 5، ص 18، چاپ بيروت)
در اين جا، شيخ طوسى آنچه را طبرى در تفسير آيه آورده، خلاصه كرده و حسن بصرى را نيز در رديف مفسّرانى كه طبرى نام برده آورده است، كه آن را از منبع ديگرى غير از تفسير الطبرى گرفته يا حسن بصرى را اشتباهاً به جاى سُدّى نوشته است.
بديهى است، اين كه در اين جا كسانى كه بر يهود مسلّط مى شوند و در آيه به آنان اشاره شده با امّت اسلام تطبيق گشته است، منافات ندارد با آنچه در تفسير ابن كثير آمده است كه قبل از امّت اسلام يونانى ها و كلدانى ها و سپس نصارى بر يهود مسلّط شدند و عذابشان دادند.
خيلى روشن است كه مقصود شيخ طوسى از أبوجعفر، أبوجعفر طبرى است، ولى در التبيان (چاپ بيروت) بعد از أبوجعفر، عبارت «عليه السلام» را آورده اند؛ به تصوّر اين كه مقصود از أبوجعفر، امام محمّد باقر(ع) است.
آن گاه، طبرى در مجمع البيان، با اقتباس از التبيان، در تفسير آيه مزبور مى نويسد: