پاسخی به كتاب «حديث های خيالی» - صفحه 160

به علاوه، ما تعبير أبوجعفر و أباجعفر و أبيجعفر را در التبيان جست وجوى رايانه اى كرده ايم و حدود 330 مورد يافتيم كه برخى از اين موارد، در بخش قرائت است (80 مورد) و منظور از أبوجعفر در اين موارد أبو جعفر، قارى مدنى است و شايد منظور، در حدود دويست وپنجاه مورد أبوجعفر باقر(ع) است.
مراجعه محققان گران قدر به تفسير التبيان و ملاحظه مواردى كه در آن أبو جعفر به كار رفته و نيز مشاهده مواردى كه در آن عنوان طبرى آمده است، جاى هيچ گونه ابهام و ترديدى باقى نمى گذارد.

2. پاسخ به قرينه دوم

اين قرينه ناقد كاملاً غلط است.
كسانى كه به تفاسير عامه، به ويژه تفاسير كهن، مراجعه مى كنند، ديده اند كه افرادى چون قتاده، مجاهد، سدّى و ابن عباس و ديگران حرف اوّل را در آن تفاسير مى زنند و به گفتار مفسران واقعى و اصلى، يعنى امامان شيعه چون امام باقر(ع) توجهى نمى شود.
شيخ طوسى مى خواسته تا گفتار امامان شيعه به تفاسير راه يابد و در كنار گفتار مفسران ديگر مطرح گردد. در اين موارد، پيامبر(ص)، امام عليّ(ع)، امام صادق(ع) و امام باقر(ع) در كنار نام هاى ديگر مفسران قرار گرفته است.
شيخ طوسى در التبيان، همچون كتاب الخلاف خود، نام امامان(ع) را همراه نام هاى ديگر مفسران و يا ديگر فقيهان قرار داده است. ۱
اينها دليل آن است كه منظور شيخ طوسى از أبوجعفر، أبوجعفر باقر(ع) است؛ همان گونه كه مرحوم شيخ طبرسى نيز استظهار قطعى نموده است.
شاهد ديگر بر اين كه در اين موارد، منظور امام باقر(ع) است و تعبير «عليه السلام» با دقت از سوى خود شيخ طوسى گذاشته شده، اين است كه ما فردى در ميان قاريان به نام أبو جعفر داريم. وى از قرّاء مدنى است. در تفسير التبيان و مجمع البيان بارها قرائتى از او با همين عنوان أبو جعفر نقل شده است، ولى هيچ گاه «عليه السلام» را شما در كنار آن نمى بينيد.
در اين جا نيز خاطرنشان مى كنيم كه بخشى از التبيان خطّى متعلق به سده پنجم، هم اكنون

1.في قول ابن عباس و جابر بن عبداللّه والحسن و قتادة و مجاهد والربيع و السدّي و ابن اسحاق و ابن زيد و أبي جعفر و أبي عبدالله(ع) (التبيان، ج ۲، ص ۵۷۷)؛ و به قال أبو حنيفة و سفيان الثوري و قال الشافعي ومالك و احمد و أبو ثور و داود أكثره خمسة عشر يوماً وحكي ذلك عن عطاء و رووه عن أميرالمؤمنين عليّ ـعليه الصلاة والسلام ـ(الخلاف، ج ۱، چاپ جديد، ص ۲۱۰). از اين موارد بسيار است.

صفحه از 179