اساتيد شيخ طوسى
شيخ طوسى رحمه الله از اساتيد و بزرگان عصر خويش استفاده كرده است ، كه نقل هاى مختلف در كتاب هاى او از اين افراد شاهد بر اين مدّعاست . اين اساتيد ، نقش مهمّى در رسيدن احاديث و اطّلاعات مربوط به محتواى كتاب ها به شيخ داشته اند .
مى توان اين اساتيد را در چهار گروه ، دسته بندى كرد :
گروه اوّل . مشايخ اجازه، يعنى اساتيدى كه به شيخ طوسى اجازه داده اند تا كتاب هاى خودشان و يا كتاب هاى ديگران را كه آنان اجازه نقل آنها را داشتند ، نقل كند .
گروه دوم . مشايخ سماع، يعنى اساتيدى كه شيخ طوسى از آنها حديث شنيده است . شيخ طوسى ، اين اساتيد را ديده ، در درس آنان شركت كرده و از آنان حديث يا مطلبى را شنيده است .
گروه سوم . اساتيدى كه شيخ طوسى كتاب هايى را بر آنان خوانده و عرضه نموده است و به اين ترتيب ، آنها را فرا گرفته (تحمّل كرده) است .
گروه چهارم . اساتيدى كه شيخ طوسى در اسناد كتب روايى يا در لابه لاى ساير تأليفاتش از آنان نامى نبرده است ؛ ليكن كتب تراجم ، در شرح حال هاى شيخ طوسى ، اين اشخاص را به عنوان اساتيد وى نام برده اند . اينان احتمالاً به استناد اطّلاعات كتب مفقودشده شيخ طوسى شناسايى شده اند .
به هر حال ، اشخاص زير به عنوان مشايخ شيخ طوسى ، شناخته شده اند :
1 . احمد بن ابراهيم قزوينى
2 . احمد بن عبد الواحد بن احمد بزّاز ، معروف به ابن حاشر و ابن عبدون
3 . احمد بن محمّد بن موسى بن صلت اهوازى ، معروف به ابن ابى الصلت
4 . جعفر بن الحسين بن حسكه قمى ، ابو الحسين
5 . ابو حازم نيشابورى
6 . ابو الحسن صفّار يا ابن الصفّار
7 . حسن بن قاسم محمّدى ، ابو محمّد
8 . حسن بن محمّد بن اسماعيل بن محمّد بن اَشناس ، ابو على
9 . حسن بن محمّد بن يحيى فحّام يا ابن الفحّام ، ابو محمّد سرّ من رائى
10 . حسنبش مقرئ ، ابو الحسين
11 . حسين بن ابراهيم قزوينى ، ابو عبد اللّه
12 . حسين بن ابراهيم قمى ، ابو عبد اللّه ، معروف به ابن الخيّاط يا ابن الحنّاط
13 . حسين بن عبيد اللّه بن ابراهيم غضايرى ، ابو عبد اللّه
14 . حسين بن ابى محمّد هارون بن موسى تلّعكبرى
15 . ابو الحسين بن سِوار مغربى
16 . حمويه بن على بن حمويه بصرى ، ابو عبد اللّه
17 . ابو طالب بن غرور
18 . ابو الطيّب طبرى حويرى قاضى
19 . ابو عبد اللّه ، اخو سروه
20 . ابو عبد اللّه بن فارسى
21 . عبد الحميد بن محمّد مقرئ نيشابورى ، ابو محمّد
22 . عبد الواحد بن محمّد بن عبد اللّه بن محمّد بن مهدى ، ابو عمرو
23 . على بن احمد بن عمر بن حفص مقرئ ، معروف به ابن الحمّامى
24 . على بن احمد بن محمّد بن ابى جيد قمى ، اشعرى
25 . على بن حسين بن موسى بن محمّد، ابو القاسم، علم الهدى، معروف به سيّد مرتضى
26 . على بن شبل بن اسد وكيل ، ابو القاسم
27 . على بن ابى على محسن بن على تنّوخى ، ابو القاسم
28 . على بن محمّد بن عبد اللّه بن بشران معدّل ، ابو الحسين
29 . محمّد بن احمد بن شادان ، ابو الحسن
30 . محمّد بن احمد بن ابى الفوارس ، ابو الفتح
31 . محمّد بن على بن حشيش ، ابو الحسين
32 . محمّد بن محمّد بن محمّد بن مَخلد ، ابو الحسن
33 . محمّد بن محمّد بن نعمان ، ابو عبد اللّه ، معروف به شيخ مفيد
34 . محمّد بن سليمان حُمرانى
35 . محمّد بن سنان
36 . ابو منصور سُكرى
37 . هلال بن محمّد بن جعفر حفّار ، ابو الفتح. ۱
