شاگردان شيخ طوسى

شيخ طوسى رحمه الله در طول سال ها تدريس و تحقيق ، شاگردان بسيارى را تربيت كرد . او پس از وفات شيخ مفيد (413ق) تا وفات سيّد مرتضى (436ق) به عنوان عالمى برجسته و تربيت يافته شيخ مفيد شناخته مى شد ، و به تدريس اشتغال داشت . وى از وفات سيّد مرتضى تا وفاتش (460ق) حدود ربع قرن ، رياست حوزه علمى شيعه را بر عهده داشت . تأثير شيخ طوسى بر عالمان پس از خودش تا حدود يك قرن ، قطعا مرهون زحمات علمى خودِ او و همچنين وجود شاگردان عالم و انديشمند وى در آن عصر بوده است . اگرچه تاريخ ، فهرستِ تمام شاگردان مرحوم شيخ را براى ما بر جاى نگذارده است ، ليكن افرادى برجسته را مى توان در لابه لاى متون به عنوان
شاگرد شيخ طوسى يافت كه عبارت اند از :
1 . آدم بن يونس بن ابى المهاجر نَسَفى
2 . احمد بن الحسين بن احمد نيشابورى ، ابو بكر
3 . اسحاق بن محمّد بن حسن بن حسين بن بابويه قمى ، ابو طالب
4 . اسماعيل بن محمّد بن حسن بن حسين بن بابويه قمى ، ابو ابراهيم
5 . بركة بن محمّد بن بركة اسلامى ، ابو الخير
6 . تقى بن نجم حلبى ، ابو الصلاح
7 . جعفر بن على بن جعفر حسينى ، ابو ابراهيم يا ابو الحسن
8 . حسن بن حسين بن بابويه قمى ، معروف به حسكا
9 . حسن بن عبد العزيز بن حسن جَبَهانى ، ابو محمّد ، معروف به معدّل
10 . ابو الحسن لؤلؤى
11 . حسن بن محمّد بن حسن طوسى ، ابو على ، معروف به مفيد ثانى (فرزند شيخ طوسى)
12 . حسن بن مهدى سليقى ، ابو طالب
13 . حسين بن فتح واعظ بكرآبادى جرجانى
14 . حسين بن مظفّر بن على حمْدانى (/ همدانى) ، ابو عبد اللّه
15 . سيّد ذو الفقار بن محمّد بن معبد حسينى مروزى ، ابو الصمصام
16 . زيد بن على بن حسين حسينى
17 . سيّد زين بن داعى حسينى
18 . سليمان بن حسن بن سلمان صهرشتى ، ابو الحسن
19 . شهرآشوب مازندرانى سروى
20 . صاعد بن ربيعة بن ابى غانم
21 . عبد الجبّار بن على نيشابورى مقرئ
22 . عبد العزيز بن نِحرير عبد العزيز بن برّاج ، ابو القاسم
23 . عبد الرحمان بن احمد نيشابورى خزاعى ، ابو محمّد يا ابو عبد اللّه
24 . عبيد اللّه بن حسين بن بابويه قمى ، ابو القاسم
25 . على بن عبد الصمد تميمى سبزوارى نيشابورى ، ابو الحسن
26 . غازى بن احمد بن ابى منصور سامانى
27 . كَردى بن عُكْبَرين كَردى فارسى ، ملقّب به حلبى
28 . محمّد بن احمد بن شهريار ، ابو عبد اللّه
29 . ابو محمّد بن حسن بن عبد الواحد عين زربى
30 . محمّد بن حسن بن على فتّال فارسى نيشابورى
31 . محمّد بن عبد القادر بن محمّد ، ابو الصلت
32 . محمّد بن ابى القاسم طبرى آملى كجى ، ابو جعفر
33 . محمّد بن على بن حسن حلبى ، ابو جعفر
34 . محمّد بن على بن حمزه طوسى مشهدى ، ابو جعفر
35 . محمّد بن على بن عثمان كراجكى ، ابو الفتح
36 . محمّد بن هبة اللّه بن جعفر ورّاق طرابلسى ، ابو عبد اللّه
37 . مطهّر بن ابى القاسم بن ابى الفضل محمّد بن حسينى ديباجى ، ابو الحسن
38 . منتهى بن ابى زيد بن كيابَكى حسينى جرجانى كجى ، ابو المفضّل
39 . منصور بن حسين آبى ، ابو سعد
40 . ناصر بن عبد الرضا بن محمّد بن عبد اللّه علوى حسينى ، ابو ابراهيم. ^۱