443
بازشناسی منابع اصلی رجال شيعه

مبحث دوم . روش اطّلاع رسانى در هر عنوان

يك . نام

در اختيار الرجال ، شرح حال هر فرد ، با قرار گرفتن نام وى در عنوان ، آغاز مى گردد .
عنوان ها ، گاه با لفظ «فى» (همانند : «فى جابر بن يزيد الجعفىّ» و «فى قيس بن الرمّانة) و گاه با لفظ «ما رُوى فى ...» (همانند : «ما رُوى فى أحمد بن عائذ» و «ما رُوى فى يونس بن ظبيان) آمده اند .
البتّه شكل عنوان ها ، به وثاقت ، ضعف و يا مذهب افراد ، هيچ ارتباطى ندارد ، همچنان كه به نوع مطالب و خبرهايى كه در مورد آنان آمده ، ارتباطى ندارد .
در همه شكل هاى گفته شده ، گاه يك نام به تنهايى ، و گاه چند نام به اتّفاق هم ، در يك عنوان قرار گرفته اند . عنوان هاى : «جندب بن زهير و عبد اللّه بن بديل و غيرهما» ، «فى أبى الفضل سدير بن حكيم و عبد السلام بن عبد الرحمن» و «ما رُوى فى سلاّم و مُثنّى بن الوليد و المُثنّى بن عبد السلام» ، نمونه هايى از آمدن چند نام در يك عنوان هستند .
البتّه تذكّر اين نكته ، لازم است كه در عنوان هايى كه نام چند نفر در آنها قرار دارد ، ميان آن چند نفر ، نوعى ارتباط (مانند : رابطه خويشاوندى يا مذهبى) وجود دارد .


بازشناسی منابع اصلی رجال شيعه
442

گروه دوم . راويان اهل سنّت

مراد از «راويان عامّه» ، راويانى از عامّه اند كه براى شيعه روايت نقل كرده و يا به شيعه تمايل و محبّت داشته اند . از اين گروه ، چند تن را مى توان نام برد ، از جمله : محمّد بن اسحاق ، محمّد بن منكدر ، عمرو بن خالد واسطى ، عبد الملك بن جُرَيج ، حسين بن عَلْوان كلبى ، عَبّاد بن صُهَيب ، حَفْص بن غياث ، عبد اللّه برقى ، سُفيان بن عُيَينه و سفيان ثَورى .

گروه سوم . زنان

از جمله زنانى كه در عنوانى مستقل شرح حال شده اند ، مى توان به : حبابه والبيّه ، سعيده ـ كه امام صادق عليه السلام مولاى او بود ـ و اُمّ خالد ، اشاره كرد .
همچنين از جمله زنانى كه در ضمن شرح حال راويان ديگر ، شرح شده اند و يا اخبار راويان موجود در كتاب ، به نوعى با آنان مرتبط است ، مى توان اُمّ سلمه (همسر على بن عبيد اللّه ) و عايشه (همسر پيامبر خدا) را نام برد .
از تقسيم بندى مذكور ، آشكار مى گردد كه كتاب اختيار الرجال ، به راويان امامى اختصاص ندارد و وجود نام يك فرد در اين كتاب ، دليل بر امامى بودن او نيست .
نكته ديگر ، اين كه : برخى از افراد اين سه گروه ، موثّق و ممدوح اند (همچون : سلمان فارسى ، زراره ، عبيد اللّه بن بُكَير ، عَبّاد بن صُهَيب ، حفص بن غياث ، سعيده ،
حبابه والبيّه) و برخى نيز ، ضعيف و مذموم اند (همچون : على بن ابى حمزه بطاينى ، محمّد بن نصير نميرى ، سفيان بن عيينه و عايشه) .
بنا بر اين ، كتاب اختيار الرجال ، به موثّقان يا مذمومان ، اختصاص ندارد و وجود نام يك فرد در اين كتاب ، نشانه وثاقت و يا ضعف او نيست .
بر اين اساس ، آنچه شهيد اوّل در ذكرى الشيعة در بحث شرط دوم نماز جمعه براى مضر نبودن وجود حَكَم بن مسكين در سند روايت استدلال كرده ، ناصواب است ؛ چرا كه استدلال وى ، بر اين پايه استوار است كه نام حَكَم در رجال الكشّىِ موجود ، آمده و كشّى رحمه اللهبر او طعن و اشكالى وارد نكرده است . ۱
لازم به ذكر است كه عدم ذكر مدح يا ذم در مورد برخى راويان ، به سبب نرسيدن احوال آنان به كشّى رحمه اللهبوده است .
نكته پايانى درباره افرادى كه نام آنان در رجال الكشّى آمده ، اين كه : بسيارى از اين افراد ، داراى تأليف بوده اند ، گرچه نامى از تأليف آنان برده نشده باشد ؛ امّا برخى نيز تأليف نداشته اند . از جمله مؤلّفان ، مى توان از : محمّد بن مسلم ، معاوية بن عمّار ، عبّاد بن صهيب و عثمان بن عيسى ، نام برد .

1.ذكرى الشيعة، ص ۲۳۱ .

  • نام منبع :
    بازشناسی منابع اصلی رجال شيعه
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67688
صفحه از 569
پرینت  ارسال به