نويسنده ، در پردازش كتاب ، از ادبيات غنى خود بهره جسته و متن اخلاقى مسجّع ، شيوا و دلكشى را عرضه نموده است .

9 . الرسالة العليّة

اين كتاب ، ديگر اثر حديثى اين دوره ، با محتواى اخلاقى و نوشته واعظ كاشفى است كه در بخش اربعين نگارى معرّفى خواهد شد .

رويكرد كلامى

كتاب هاى كلامى را به دو دسته مى توان تقسيم كرد . دسته نخست ، كتاب هايى هستند كه ساختار مطالب آنها بر استدلال هاى عقلى استوار شده و استفاده از ادلّه نقلى و آيات و روايات ، بسيار كم و گاه به اجمال است و صبغه عقلى ـ كلامى بر كتاب حاكم است . كشف المراد علاّمه حلّى ، نمونه ارزنده اين نوع كتاب هاست .
دسته دوم ، كتاب هايى اند كه بنا به طبيعت موضوع (مانند مباحث امامت و رجعت) يا رويكرد خاصّ نويسنده ، بهره گيرى از ادلّه نقلى در آن فراوان است و كتاب ، رنگ و روى حديثى دارد . منهاج الكرامة فى معرفة الإمامةى علاّمه حلّى از اين دست كتاب هاست .
در اين دوره ، متكلّمان برجسته اى مانند علاّمه حلّى ، فاضل مقداد و بياضى نباطى برخاسته اند و دانش كلام ، بويژه در روزگار علاّمه حلّى ، در كمال رونق و اوج بود ؛ امّا بسيارى از متون كلامى از نوع نخست هستند كه طبعاً به موضوع بحث ما مربوط نمى شوند .
در اين بخش از نوشتار ، كتاب ها و رساله هايى را كه در زمينه هاى كلامى با استفاده از احاديث معصومان نوشته شده اند ، معرّفى مى كنيم . نخست كتاب هاى چاپى و سپس ، متون خطّى را گزارش مى كنيم .

مستدرك الوسائل ، بسنده شده است .
نكته آخر درباره كتاب آن كه به نظر مى رسد كه منطق دنياگريزى و گوشه نشينى برگزينش و نقل احاديث و سخنان غير مأثور ، سايه افكنده و كتاب ، افزون بر آن كه بر روحيه زهد و عزلتگرايى ابن فهد دلالت دارد ، نشانه رويكرد خاصّ او به احاديث اخلاقى است .
كتاب التحصين فى صفات العارفين ، توسّط مدرسة الإمام مهدى عليه السلام قم ، تحقيق و همراه كتاب مثيرالأحزان ابن نما حلّى منتشر شده است . ترجمه اين كتاب نيز به همراه متن اصلى در دست است .

8 . محاسبة النفس اللوّامة وتنبيه الروح النوّامة ^۱

اين كتاب ، نوشته تقى الدين ابراهيم بن على عاملى ، معروف به كفعمى (م 905 ق) است . كتاب ، شامل آيات ، احاديث ، حِكَم ، امثال و اشعارى در باب نكوهش نفس امّاره و ترغيب و ترهيب آن است كه نويسنده ، آن را در آخر كتاب البلد الأمين خود ، درج كرده است .
اين رساله ، جداگانه نيز چاپ شده است ، يك بار همراه محاسبة النفس سيّد بن طاووس و كشف الريبةى شهيد ثانى ، توسّط نشر مرتضوى ، و بار ديگر ، مستقلاً و با تحقيق فارس الحسّون ، توسّط مؤسسه قائم آل محمّد(عج) قم و نيز مؤسسه الفكر الإسلامى بيروت ، ظاهراً از روى چاپ قم .
كفعمى در اين كتاب ، مصادر احاديث خود را ذكر نمى كند . محقّق كتاب نيز احتمالاً به دليل نيافتن ، مصادر آنها را استخراج نكرده است . پندارى كفعمى اين احاديث را از متونى كه در اختيار داشته و به دست ما نرسيده ، برگرفته است .