105
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

سراج الدين حسن بن عيسى يمانى لكهنوى نيز كتاب إكمال المنّة فى نقض منهاج السنّة را نوشت و سيّد مهدى بن سيّد صالح موسوى با تأليف كتاب منهاج الشريعة ، به نقد و نقض منهاج السنّة پرداخت . ۱
كتاب منهاج الكرامة ، با تحقيق آقاى عبد الرحيم مبارك ، توسّط انتشارات تاسوعا ، منتشر شده است .

2. الصراط المستقيم إلى مستحقّى التقديم ۲

اين كتاب ، نوشته متكلّم و اديب بزرگ قرن نهم ، شيخ زين الدين على بن محمّد بياضى نباطى (م 877 ق) است كه به سال 854 ق ، آن را نگاشته است . ۳ نگارش اين كتاب ـ كه مهم ترين اثر بياضى است ـ پس از تأليف كتاب ديگر نويسنده به نام الرسالة اليونسية بوده است . از نسخه هاى خطّى كتاب ، نسخه كتاب خانه عمومى سيد الشهدا عليه السلام در كربلاست كه به سال 1256 ق ، از روى نسخه نوشته شده به سال 1006ق ، كتابت شده است . الصراط المستقيم ، به كوشش آقاى محمّدباقر بهبودى ، توسّط المكتبة المرتضوية ، در سه جلد منتشر شده است . آية اللّه مرعشى نجفى(ره) ، مقدّمه اى در شرح حال نباطى و معرّفى آثار او نوشته كه در ابتداى جلد اوّل آمده است . نيز زيست نامه اى مشروح از او به خامه شيخ آقا بزرگ ، در ابتداى جلد دوم كتاب آمده است . اين كتاب ، از مصادر بحار الأنوار است . ۴
هدف اصلى نويسنده در اين كتاب ، بررسى مسئله امامت و دفاع از مبانى اماميه در اين زمينه است ؛ امّا از باب مقدّمه ، سه باب نخست از ابواب هفده گانه كتاب را به

1.الذريعة، ج ۲۳، ص ۱۶۲ و ۱۷۲.

2.أمل الآمل، ج ۱، ص ۱۳۵ (ش ۱۴۵)؛ كشف الحجب والأستار، ص ۳۷۰ (ش ۲۰۶۱)؛ الذريعة، ج ۱۵، ص ۳۶ (ش ۲۱۹)؛ إيضاح المكنون، ج ۲، ص ۶۶ ؛ معجم المؤلّفين، ج ۷، ص ۲۲۲.

3.الصراط المستقيم، ج ۳، ص ۲۹۵.

4.بحار الأنوار، ج۱، ص ۱۵؛ فهارس بحار الأنوار، ج ۲، ص ۲۶۸.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
104

مغازلى ، ۱ الجمع بين الصحاح الستّة از رزين عبدرى ، ۲
تفسير الثعلبى ۳ و الفردوس ۴ را نام برد .
علاّمه حلّى در نقل احاديث ، اسانيد را ذكر نمى كند . درباره منابع نيز ، گاه منبع خود را ذكر مى كند و مثلاً مى گويد : در الجمع بين الصحاح الستّة آمده يا ابن حنبل ، روايت كرده است . در مواردى نيز بدون ذكر منبع ، مطلب مورد نظر را نقل مى كند كه محقّق كتاب ، مأخذ آن را از منابع اهل سنّت ، به دست داده است . در مواردى كه حديث از طُرُق متعدّد در منابع شيعه و اهل سنّت آمده نيز با اين تعبير كه جمهور روايت كرده اند ، آن را نقل مى كند .
كتاب ، همچنان كه خود نويسنده نيز در مقدّمه بدان تصريح كرده ، داراى ويژگى دورى از اطناب مملّ و ايجاز مخلّ است و در عين اختصار ، مبانى شيعه اماميه درباره مقوله امامت را به شكلى گويا ، منظّم و مستدل ، تبيين و اثبات كرده است .
منهاج الكرامة ، به كتابى مهم و تأثيرگذار تبديل شد و برخى از اهل سنّت نيز به نقد آن پرداختند . از جمله ، ابن تيميّه (م 728 ق) ، منهاج السنـّة النبويّـة را در نقد كتاب علاّمه نگاشت كه به تصريح منصفان اهل سنّت نيز به دور از انصاف ، نگاشته است . ۵ علاّمه حلّى ، پس از ملاحظه كتاب ابن تيميه گفت : «لو كان يفهم ما أقول أجبته» . ۶ نيز زين الدين سريحان بن محمّد مَلَطى (م 788 ق) ، كتابى در ردّ منهاج الكرامة نوشت كه توسّط ابن كمونه نقض شد .

1.همان، ص ۱۱۶، ۱۱۹، ۱۲۴ و ۱۲۵.

2.همان، ص ۱۲۹ و ۱۳۰.

3.همان، ص ۱۲۲، ۱۲۵، ۱۳۱ و ۱۳۲.

4.همان، ص ۱۲۶ و ۱۳۶.

5.الذريعة، ج۲۳ ، ص ۱۷۲ (ش ۸۵۳۴) .

6.لسان الميزان، ج ۲، ص ۳۱۷.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 89669
صفحه از 461
پرینت  ارسال به