107
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

الغدير و كشف معايب المتصوّفة .
از فهرست بياضى بر مى آيد كه برخى از كتاب هاى پيشينيان كه اكنون در دست نيست ، در اختيار او بوده است . از جمله ، كشف الالتباس يحيى بن سعيد ، الكرّ والفرّ ، جواب مسائل ابن مقاتل ، ذخر البشر يحيى بن طى، الماء والخضرة والوجه الحسن از عبّاس بن احمد ، إفعل لاتفعل مؤمن الطاق . ۱
2 . بخش دوم منابع نباطى ، كتاب هايى است كه مستقيماً به آنها دسترس نداشته و با واسطه منابع ديگر از آنها نقل مطلب كرده است . ۲ فهرست بلند بالاى مؤلّف در اين بخش ، شامل 230 عنوان كتاب در زمينه هاى مختلف ، مانند : حديث ، تاريخ و تفسير است . از عناوين اين فهرست ، مى توان از صحاح ستّه ، الجمع بين الصحيحين حميدى ، الجمع بين الصحاح الستّةى رزين عبدرى ، مسند ابن حنبل ، حلية الأولياء ، المناقب ابن مغازلى (كه احتمالاً با واسطه كتب علاّمه حلّى از منابع ياد شده نقل كرده است) ، المستدرك حاكم ، تاريخ بغداد ، تاريخ الطبرى ، شواهد التنزيل حسكانى ، عيون الأخبار دينورى ، جامع الأصول ابن اثير ، فرائد الإفراد دارقطنى نام برد . از منابع شيعى در اين بخش ، الاقتصاد ، الغيبة و التبيان طوسى ، الكافى ، الأمالى ، التوحيد و علل الشرائع صدوق ، الشافى سيّد مرتضى ، العمدةى ابن بطريق ، التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام ، الغيبةى نعمانى ، روضة الواعظين ، الدرجات (ظاهراً بصائر الدرجات) سعد بن عبد اللّه قمى و بصائر الدرجات صفّار ، شايان ذكر است . ۳
روش بياضى در الصراط المستقيم ، عقلى ـ نقلى است و در مواردى كه لازم باشد ، در مقام دفاع يا نقض ادلّه مخالف ، استدلال عقلى مى كند . او در بيان احاديث و مطالب

1.ر.ك: الصراط المستقيم، ج ۱، ص ۴ و ۵ .

2.«الكتب الّتى لم اتصفحها ولا عثرت عليها ولكن وجدت فى ما نظرته أشياء مضافة إليها فحكيتها عنها» (همان، ج ۱ ص ۴۹).

3.ر.ك: همان، ج ۱، ص ۶ ـ ۱۱.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
106

سه موضوع : اثبات بارى تعالى و صفات او ، ابطال جبر ، و اثبات نبوّت پيامبر اسلام و بيان صفات ايشان ، اختصاص داده و به طور مختصر ، به اين سه موضوع ، پرداخته است . شيوه او در اين مباحث ، بهره گيرى از ادلّه عقلى و قرآنى است .
موضوعات ديگر ابواب كتاب عبارت اند از : اثبات وصى و صفات او ، كرامات امير مؤمنان كه موجب استحقاق امامت است ، شرايط امام ، فضايل امير مؤمنان ، آيات قرآنى درباره تعيين على عليه السلام به امامت ، نصوص نبوى درباره امامت على عليه السلام ، نصوص متظافر درباره امامت اولاد ايشان ، احاديثى كه درباره خاتم اوصيا(عج) و بقاى دولت ايشان وارد شده ، مطاعن خلفا كه از روى ستم بر على عليه السلام پيشى گرفتند ، مجادله در يارى دين على عليه السلام (تشيّع) ، ردّ شبهات مخالفان شيعه ، تخطئه هريك از ائمّه مذاهب اربعه در بسيارى از احكام دين ، يادكرد راويان احاديث اهل سنّت و طعن برخى از ايشان بر برخى ديگر ، ردّ اعتراض ها بر برخى از احكام فقهى پيروان امام عليه السلام .
بياضى ، در مقدّمه كتاب ، پس از بيان ضرورت بحث درباره مسئله امامت ، منابع خود را معرّفى كرده است . مصادر او به دو دسته تقسيم مى شوند :
1 . كتاب هايى كه در دسترس او بوده و از آنها مستقيماً برگرفته است . اين بخش ، مجموعاً شامل 52 عنوان است . از منابع اهل سنّت او الكشّاف زمخشرى ، منهاج المحدّثين نووى ، بغية الطالبين گنجى شافعى ، الملل والنحل شهرستانى ، الاستيعاب ، مطالب السؤول و المعالم فخر رازى ، و از منابع شيعه ، برخى كتاب هاى شيخ طوسى ، شيخ مفيد ، ابن طاووس و علاّمه حلّى ، الاحتجاج طبرسى ، مجمع البيان ، مصالت القواضب مازندرانى (كه ظاهراً همان مثالب النواصب ابن شهر آشوب مازندرانى است) ، كتاب سليم بن قيس ، الخصائص ابن بطريق ، الخرائج راوندى ، نهج البلاغة و شرح آن از ابن ميثم بحرانى ، مقتضب الأثر محمّد بن عبد اللّه بن عياش و نهج الإيمان ابن جبر ۱ است . برخى از منابع نيز بدون ذكر نويسنده ، آمده است ؛ مانند : خصائص يوم

1.ابن جبير، صحيح است: على بن يوسف، مشهور به ابن جبير (ر.ك : الذريعة، ج ۲۴، ص ۴۱۱، ش ۲۱۶۹).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 104061
صفحه از 461
پرینت  ارسال به