109
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

ابراهيم نخعى ، انس بن مالك ، شعبى و خالد حذاء پرداخته است . ۱
نيز در ادامه به ذكر اسامى كسانى كه متّهم به داشتن اعتقادات قدرى و ارجاء هستند ، پرداخته است . ۲
كتاب الصراط المستقيم ، افزون بر آن كه يك متن كلامى است و به دفاع از مبانى تشيّع پرداخته ، از دو جهت ديگر نيز داراى اهمّيت است . نخست آن كه با توجّه به اين كه برخى از مصادر مورد استفاده نويسنده ، اكنون در دسترس نيستند ، احاديث و مطالب آنها از طريق اين كتاب براى ما باقى مانده است .
دوم آن كه بياضى ، در مقام دفاع از عقايد شيعى ، به نقد و بررسى احاديث و راويان اهل سنّت پرداخته ، كه از اين نظر نيز كتاب وى ، قابل توجّه است .
گفتنى است كه بياضى ، رساله اى دارد به نام «الباب المفتوح إلى ما قيل فى النفس والروح» ، كه علاّمه مجلسى ، متن آن را در بحار الأنوار ، آورده است . ۳ اين كتاب ، حديثى نيست .

3 . إلزام النواصب بإمامة على بن أبى طالب عليه السلام ۴

اين كتاب كه با انتساب ظاهرى به شيخ مفلح بن حسين ( / حسن) بن راشد ( / رشيد) بحرانى ، از دانشمندان قرن نهم هجرى ، منتشر شده ، در منابع كتاب شناسى به چندين نفر نسبت داده شده است .
در أمل الآمل ، درباره نويسنده آن ، اظهار بى اطّلاعى شده است . ۵ برخى آن را

1.ر.ك: همان، ج ۳، ص ۲۴۱ ـ ۲۵۴.

2.ر.ك: همان، ص ۲۵۴ ـ ۲۵۶.

3.بحار الأنوار، ج ۶۱ ، ص ۹۱.

4.الذريعة، ج ۲، ص ۲۸۹ (ش ۱۱۷۰).

5.أمل الآمل، ج ۲، ص ۳۶۴.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
108

و گزارش هاى تاريخى ، غالباً به اين شكل عمل مى كند كه نخست ، منبع يا منابع خود (منابع اصل نه واسطه) را ذكر مى كند و سپس ، مطلب مورد نظر را نقل مى نمايد .
مثلاً در فصل سوم از باب پنجم كه به معجزات امام على عليه السلام اختصاص يافته ، ابتدا چند كتاب (مانند : الدلائل عبد اللّه بن جعفر حميرى ، الخرائج راوندى و بصائر الدرجات) را كه در آنها معجزات آن حضرت آمده معرّفى مى كند و سپس ، قبل از پرداختن به موارد متعدّدى از معجزات آن حضرت مى گويد كه اين بخش را از الخرائج و الجرائح ، به اختصار نقل كرده است . ۱ او در مواردى نيز بدون ذكر منبع ، مطالب مورد نظر را ذكر مى كند . ۲
وى ، در باب شانزدهم كتاب ، به خرده گيرى بر احكام و فتاوى ائمّه چهارگانه اهل سنّت پرداخته كه اين امر ، در نهج الحق علاّمه حلّى نيز سابقه دارد . در فصلى از همين باب ، درباره برخى از محدّثان اهل تسنّن (از جمله بخارى و الصحيح او) سخن گفته است . از نظر بياضى ، بخارى از ذكر برخى از احاديث در فضايل اهل بيت عليهم السلام كه در ديگر منابع اهل سنّت آمده (مانند : احاديث غدير ، طير ، نزول آيه تطهير در شأن اهل بيت عليهم السلام ، سد ابواب ، و ابتداى حديث رايت) ، خوددارى ورزيده است . ۳
نيز در فصلى از همين باب ، به بحث درباره مطاعن راويان اهل سنّت و از آن جمله ، خلفاى سه گانه ، عايشه ، ابن عمر ، مقاتل ، ابن سيرين ، سفيان ثورى ، زهرى ، سعيد بن مسيّب ، خالد واسطى ، منصور بن معتمر ، سعيد بن جُبَير ، ۴ حسن بصرى ، مسروق بن جذع ، مرّه ، ابو موسى اشعرى ، مغيرة بن شعبه ، ابوهريره ، كعب الأحبار ،

1.الصراط المستقيم، ج ۱، ص ۱۰۵. نيز، ر.ك: ج ۱، ص ۱۵۲، ۱۵۴، ۱۵۵، ۱۶۷، ۲۰۲، ۲۰۷، ۲۱۹، ۲۲۳، ۲۲۴، ۲۴۶ و ۲۷۹.

2.همان، ج ۲، ص ۱۷۷ به بعد و ج ۳، ص ۵۴ و ۲۵۳ به بعد.

3.همان، ج ۳، ص ۲۲۶ به بعد.

4.درباره سعيد بن جبير گفته: «كان على عطاء الخيل فى زمرة [زمن] الحجاج وتخلّف عن الحسين» (همان، ج ۳، ص ۲۴۷).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 89651
صفحه از 461
پرینت  ارسال به