129
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

به هر حال ، إثبات الوصيّة ، كتاب موجزى است درباره اثبات وصايت اميرمؤمنان عليه السلام كه نويسنده با استفاده از منابع حديث شيعه و اهل سنّت ، بدان اهتمام ورزيده است . نام كتاب نيز در مقدّمه مؤلّف ، الحجج القوية فى بيان الوصيّة ۱ آمده اسـت .

مناقب و تاريخ ائمه عليهم السلام

بخش مهمّى از نگارش هاى حديثى در قرن هشتم و نهم ، به موضوع فضايل ، مناقب و تاريخ زندگى معصومان عليهم السلام اختصاص يافته است . اين كتاب ها متنوّع بوده ، از اهمّيت يكسان برخوردار نيستند . در اين بخش ، به معرّفى اين آثار مى پردازيم .

الف) آثار چاپى

1. كشف اليقين فى فضائل أميرالمؤمنين عليه السلام ۲

اين كتاب ، نوشته علاّمه حلّى(م 726 ق) است كه در محرّم سال 716 ، نگارش آن را در سلطانيه به پايان برده و به سلطان محمّد خدابنده ، اهدا كرده است .
نسخه هاى خطّى متعدّد كتاب در مكتبة العلاّمة الحلّى معرّفى شده است . ۳ كشف اليقين ، از مصادر بحار الأنوار است . ۴
اين كتاب ، شامل چهار فصل است . فصل اوّل ، شامل فضايلى است كه پيش از ولادت براى حضرت امير مؤمنان ثابت بوده است .
فصل دوم ، شامل فضايل حين ولادت حضرت است و فصل سوم ، در برگيرنده

1.همان، ص ۴.

2.نهج الحق، ص ۲۳۲؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۸۵ ؛ الذريعة، ج ۱۸، ص ۶۹ (ش ۷۲۱)؛ مكتبة العلاّمة الحلّى، ص ۱۶۷.

3.مكتبة العلاّمة الحلّى، ص ۱۶۷.

4.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۷ و ج ۳۵، ص ۹، ۱۷ و ۲۸۴ و ج ۴۲، ص ۹.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
128

ابى الحديد ۱ نقل شده است ، در حالى كه علاّمه حلّى ، در آثار كلامى خود ، از اين افراد ، نقل قول نمى كند . بعيد است كه علاّمه در كتابى كلامى ، شعرى از شاعر هم عصر خود نقل كند .
3 . در متن كتاب از الصراط المستقيم على بن يونس بياضى نباطى ، احاديث فراوان نقل كرده است . عبارت نويسنده چنين است :
و نقل الشيخ الجليل على بن يونس فى كتابه «الصراط المستقيم» ما يدلّ على تحقيق الوصيّة فى مواضع منها... . ۲
بياضى ، درگذشته به سال 877 هجرى ، يعنى 150 سال پس از فوت علاّمه حلّى است .
4 . افزون بر اينها اسلوب كتاب و برخى تعابير آن نيز با سبك كتاب هاى علاّمه حلّى ناسازگار است . مثلاً در جايى آمده است : «قال الشيخ الصدوق فى كتاب من لايحضره الفقيه فى صحيحة أبى بصير» ۳ و در جاى ديگر مى نويسد : «و قال الشيخ الطوسى ، المتوفّى فى 460 ق ، فى صحيحة محمد بن مسلم» . ۴
نيز در يادكرد شعرى از ابن ابى الحديد ، آمده است :
وقال عزّ الدين عبد الحميد بن محمّد بن أبى الحديد، شارح «نهج البلاغة» والمورّخ الحكيم و كان مذهبه الاعتزال توفّى عام 655 ق. ۵
بر اين اساس ، كتاب ياد شده از علاّمه حلّى نبوده و پس از بياضى نباطى نوشته شده است .

1.همان جا .

2.همان، ص ۱۰.

3.همان، ص ۲۱.

4.همان، ص ۲۲.

5.همان، ص ۲۵.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 86795
صفحه از 461
پرینت  ارسال به