161
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

از علاّمه مجلسى ، گزارشى از اين كتاب در دست نيست . علاّمه ، در يادكردِ مصادر بحار الأنوار گفته است :
كتاب الدرّة الباهرة من الأصداف الطاهرة نيز به گمانم از شهيد اوّل است و اين كتاب به نقل از دست خط شهيد، نزد من موجود است. ۱
ايشان ، همچنين در بخش توثيق مصادر بحار الأنوار ، الدرة الباهرة را در برگيرنده سخنانى كوتاه از پيامبر صلى الله عليه و آله و يكايك ائمه عليهم السلام دانسته و تأكيد كرده كه اين كتاب ، مانند ساير كتاب هاى شهيد ، مشهور نيست . ۲ ميرزا عبد اللّه افندى نيز احتمال داده كه اين كتاب ، از شخصى غير از شهيد باشد . ۳
از سوى ديگر ، محقّق كتاب ، آقاى عبد الهادى مسعودى ، از متقدّم ترين نسخه آن ، يعنى نسخه علاّمه مجلسى ـ كه در مجموعه جباعى (ص 258 ـ 266) آمده ـ اين عبارت را گزارش كرده است :
و كتب محمّد بن مكى بالمدينة المشرّفة مدينة سيّدنا رسول اللّه صلى الله عليه و آله فى سنة خمسين وسبعمئة حامداً و مصلّياً. ۴
البته كتابت ، اعم از تأليف است و ممكن است منظور ، استنساخ باشد .
به هر روى ، الدرة الباهرة ، مجموعه موجزى است كه مى توان آن را به گونه اى مسند معصومان عليهم السلام دانست .
محقّق كتاب ، از استخراج روايات آن به اين نتيجه رسيده كه در حدود سه چهارم روايات آن ، برگرفته از نزهة الناظر حسين بن محمّد بن حسن بن نصر حلوانى ، و بقيه از منابع ديگر (مانند : الكافى ، تحف العقول و نثر الدُّر) است .

1.بنگريد به : آداب آموختن : ص ۳۳۱ «اخلاص» / ص ۳۶۷ «آموختن براى غير خدا» .

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۰.

3.همان، ص ۲۹.

4.تعليقة أمل الآمل، ص ۷۹.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
160

الدلائل البرهانيّة ، به همّت شادروان محدّث ارموى ، بر پايه دستْ نوشته ميرزا محمّد بن محمّد نظير (نگارش : ذى قعده 1019) ۱ در بخش تعليقات كتاب الغارات (ج2 ص837 ـ 880) انتشار يافته است .

3. مختصر كتاب علاء بن رزين ۲

اين كتاب ، در برگيرنده رواياتى از امام باقر عليه السلام ، به روايت علاء بن رزين از محمّد بن مسلم است . شيخ شمس الدين محمّد جبعى ، جدّ شيخ بهايى ، از عالمان اين دوره در بيستم جمادى اوّل سال 860 ، اين كتاب را از روى دست خط شهيد اوّل ، استنساخ كرده است . كتابت شهيد اوّل در روز جمعه هجدهم رمضان سال 763 ، از روى دست خط ابن ادريس حلّى است . ظاهراً گزينش و اختصار كتاب علاء ، توسّط ابن ادريس حلّى انجام شده است .
مختصر اصل علاء بن رزين ، به عنوان اصل پانزدهم مجموعه الأُصول السّتة عشر ، بار نخست با مقدّمه آقاى حسن مصطفوى توسّط دار الشبسترى للمطبوعات قم (چاپ دوم ، 1363) و ديگر بار با تحقيق ضياء الدين محمودى و به دست يارى نعمة اللّه جليلى و مهدى غلامعلى ، به سال 1381 ش ، توسّط مؤسسه دارالحديث قم انتشار يافته است .

4. الدرة الباهرة ۳

نام كامل كتاب ، الدرّة الباهرة من الأصداف الطاهرة ، نوشته شهيد اوّل است . ظاهراً تا پيش

1.الدلائل البرهانيّة ، ص۸۸۰ .

2.ر.ك: خاتمة مستدرك، ج ۱، ص ۱۰۱؛ الذريعة، ج ۲۰، ص ۱۷۹ (ش ۲۴۸۱) و ص ۲۰۴ (ش ۲۵۸۹) و ج ۲، ص ۱۶۴ (ش ۶۰۴)؛ الأصول الستّة عشر، تحقيق: ضياء الدين محمودى، ص ۹۰ ـ ۹۵.

3.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۰ و ۲۹؛ تكملة أمل الآمل، ص ۳۶۸؛ كشف الحجب والأستار، ص ۲۱۰ ؛ الذريعة، ج ۸ ، ص ۹۰ (ش ۳۲۷).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 103478
صفحه از 461
پرینت  ارسال به