167
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

عالمان پيشين اماميه است . تعبير دست خط شهيد اوّل درباره اين كتاب ، چنين است :
كتاب الاستدراك لبعض قدماء الأصحاب ولم يظهر لى إلى الآن إسمه و لاشى ء من حاله. نعم يروى عن الشيخ ابن قولويه فهو من معاصرى المفيد. ۱
علاّمه مجلسى ، از اين كتاب (به نقل از دست خطّ جبعى) استفاده كرده ؛ امّا گمان برده كه كتاب ، از آنِ شهيد اوّل است . ۲

3. مختصر تفسير على بن ابراهيم

اين كتاب ، نوشته كمال الدين عبد الرحمان بن محمّد بن ابراهيم بن عتايقى است كه اسانيد و مكرّرات و برخى مطالب كتاب را كه به نظر وى ، ظهور در عدم عصمت انبيا و ائمه عليهم السلام داشته ، حذف نموده است . ۳ نسخه اى از كتاب ، نزد صاحب روضات بوده كه تاريخ فراغت از نگارش آن ، 767 ق بوده است .

4 . مختصر الغيبة

اين كتاب ، نگاشته سيّد بهاء الدين على بن عبد الكريم بن عبد الحميد نيلى نجفى است كه از كتاب الغيبة فضل بن شاذان ( / شادان) گزينش نموده است . ۴ ظاهرا نسخه اى از كتاب ، گزارش نشده است .

5 . مختصر الكافى

اين كتاب ، به زبان فارسى و اثر فريدالدين محمّد بن محسن بيهقى ، در توحيد و

1.همان، ج ۲، ص ۲۲ (ش ۷۲).

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۲۹.

3.ابن عتايقى ، نسبت به برخى مطالب تفسير على بن إبراهيم، ديدگاه انتقادى داشته است. بنا به گزارش خوانسارى در آخر نسخه آمده «.. إنّ مذهب أهل البيت عليهم السلام ليس ما يقوله هذا الرجل فليتأمّل؛ فإنّ مذهبهم تنزيه الأنبياء والأئمّة عن جميع القبائح واعلم أنّ لنا فى كثير من هذا الكتاب نظراً فإنّه لايوافق [ال]مذهب الذى هو الآن مجمع عليه».

4.الذريعة، ج ۲۰، ص ۲۰۱ (ش ۲۵۷۴).


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
166

است . بنا به گفته ايشان ، فهرست مجموعه نخست از اين قرار است :
الأربعين فى فضائل أميرالمؤمنين ، از شيخ محمّد بن احمد بن حسين نيشابورى (جدّ شيخ ابوالفتوح رازى) ؛ الأربعين من الأربعين عن الأربعين ، از شيخ منتجب الدين على بن عبيداللّه (از نسل على بن بابويه قمى) ؛ الأربعين از سيّد يحيى الدين ابو حامد محمّد بن عبد اللّه بن على بن زهره حلبى (پسر برادر ابو المكارم حلبى) و اخبار و احاديث پراكنده برگرفته از اصول پيشينيان ، مانند : كتاب الصلاة حسين بن سعيد ، كتاب اسحاق بن عمّار ، كتاب معاذ بن ثابت ، كتاب على بن اسماعيل ميثمى ، كتاب معاوية بن حكيم ، كتاب ابراهيم بن محمّد اشعرى ، كتاب فضل بن محمّد اشعرى ، كتاب زيد ، رساله اى در قرائات (احتمالاً از ابن مالك ، نويسنده الألفية) ؛ المجتنى فى الأدعيه ، از سيدبن طاووس . در پايان الأربعين منتجب الدين ، تصريح شده كه اتمام نگارش آن ، 21 رجب 861 در كَرْك نوح به قلم محمّد بن على جبعى ، از نسخه دست خطّ شيخ شمس الدين محمّد بن مكّى است كه در حله به سال 776 از نسخه دست خط محمّد بن محمّد بن على حمدانى قزوينى (به سال 613 ق) كتابت شده است . ۱
مجموعه دوم نيز به خطّ يكى از نوادگان شمس الدين محمّد جبعى (به نقل از دست خطّ وى) از روى نسخه دست خطّ شهيد اوّل ، نوشته شده كه نزد محدّث نورى بوده است . ۲ مجموعه سوم نيز به وسيله شمس الدين محمّد جبعى از دست خطّ شهيد ، نگارش شده و شامل برگزيده اى از كتاب الجعفريات است . تاريخ پايان نگارش نسخه توسّط محمّد جبعى ، ششم ربيع اوّل سال 872 است . ۳
گفتنى است در مجموعه شهيد ، كتابى آمده به نام الاستدراك كه نوشته يكى از

1.الذريعة، ج ۲۰، ص ۱۱۲ (ش ۱۲۶۶).

2.همان، ص ۱۱۳ (ش ۲۱۶۷).

3.همان جا (ش ۲۱۶۸)، خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۳۸۳.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 88336
صفحه از 461
پرینت  ارسال به