175
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

مى گويد كه نسخه اى از اين كتاب ، پيش او بوده و تلف شده است . ۱
2 . الأربعون حديثاً ، از جمال الدين مقداد بن عبد اللّه ، معروف به فاضل مقداد (م 826 ق) . ۲
صاحب رياض العلماء گفته است كه اين كتاب را در اردبيل ، در ضمن مجموعه اى به خطّ شاگرد نويسنده ، ملاحظه كرده كه بر آن ، اجازه فاضل مقداد به اين شكل آمده بود :
قرائت اين احاديث را شيخ صالح، عالم فاضل زين الدين على بن حسن بن علالة [نزد من] به پايان رساند. روايت آنها را از خودم و از طريق مشايخم ـ قدّس اللّه أرواحهم ـ به او اجازه دادم. ۳
فاضل مقداد ، اربعين خود را به نام پسر عالمش عبد اللّه بن مقداد ، نگاشته است . ۴
3 . الأربعون حديثاً ، از شيخ سعد اِربلى . ۵
درباره نويسنده ، اطّلاعى نداريم . شيخ حسن بن سليمان حلّى ، شاگرد شهيد اوّل (زنده در 802 ق) از اين كتاب درباره مقامات معصومان ، حديث نقل كرده است . ۶
نيز علاّمه مجلسى ، چندين حديث از اين كتاب ، با واسطه كتاب حسن بن سليمان ، نقل كرده است . ۷ افندى ، نوشته است كه در كتاب المحتضر به اين شكل از اربعين سعد ، روايت نقل شده : «كتاب الأربعين رواية سعد الإربلى يرفعه إلى . . .» و در جاى ديگر بدين گونه : «كتاب الأربعين رواية سعد الإربلى عن . . .» ؛ در حالى كه در

1.الذريعة، ج ۱، ص ۴۱۴ (ش ۲۱۴۴).

2.همان، ص ۴۲۹ (ش ۲۱۸۷).

3.رياض العلماء، ج ۵ ، ص ۲۱۷.

4.الضياء اللاّمع، ص ۱۳۸.

5.الذريعة، ج ۱، ص ۴۱۶ (ش ۲۱۵۵)؛ رياض العلماء، ج ۲، ص ۴۱۳.

6.ر.ك: المحتضر، ص ۱۰۰ ـ ۱۰۱.

7.ر.ك: بحار الأنوار، ج ۲۷، ص ۴۴، ۴۵، ۴۷ و ۱۲۸.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
174

فراوانى كه كاشفى در مقام شرح ، بيان ، استشهاد يا تتميم فايده ذكر كرده ، برخى روايات وجود دارد كه در منابع معتبر حديثى نيامده است .
از جمله روايتى كه در «وصل سوم» از «اصل چهارم» به اين مضمون به رسول اكرم نسبت داده شده : «الشريعة أقوالى ، والطريقة أفعالى ، والحقيقة أحوالى ، والمعرفة رأس مالى ، والشوق مَركبى . . .» ، ۱ كه محدّث ارموى آن را غير معتبر دانسته است .
ويژگى ديگر اين كتاب ، عرضه ترجمه فارسى از احاديث است . در اين جا براى آشنايى با نحوه ترجمه نويسنده ، نمونه اى از ترجمه او را مى آوريم .
قال النبيّ صلى الله عليه و آله : إياكم وكثرة الحلف فى البيع ؛ فإنّه ينفق و يمحق ؛يعنى بپرهيزيد از سوگند بسيار خوردن در بيع، كه اگر چه متاع را رواجى دهد؛ امّا بركت از مال ببرد.۲
نكته آخر درباره اين كتاب ، آن كه كاشفى در سبك نگارش آن ، تحت تأثير عالم شيعى همشهرى خود ، حسن بن حسين شيعى سبزوارى (زنده در 753 ق) بوده است .

ب. آثار خطّى و ناياب

1 . الأربعون حديثاً ، از شيخ جليل ابو محمّد حسن بن محمّد ديلمى ، صاحب إرشاد القلوب .
روايت نخست اين كتاب ، «حديث جنود عقل و جهل» و روايت سوم ، «حديث غدير» است . شيخ آقا بزرگ ، به نقل از فاضل معاصر شيخ على اكبر بجنوردى

1.الرسالة العلّية ، ص ۱۵۲. سخن شادروان محدّث ارمَوى ، درباره بى اعتبارى اين روايت ، در بخش «رويكرد صوفيانه» خواهد آمد .

2.همان، ص ۲۷۵.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 88372
صفحه از 461
پرینت  ارسال به