فصل چهارم : علوم حديث
درايه
درايه ، در اصطلاح ، دانشى است كه در آن به بررسى سند و متن حديث و چگونگى تحمّل و آداب نقل آن مى پردازند . ۱ فرق دانش درايه با رجال آن است كه در درايه به بررسى سند ، من حيث المجموع ، مى پردازند و در رجال ، تك تكِ راويان سلسله حديث را بررسى مى كنند . ۲
هرچند در دوره مورد بحث ، شاهد پديد آمدن كتابى درباره دانش درايه يا مصطلح الحديث نيستيم ۳ ؛ امّا اين دوره از لحاظ پيدايش دگرگونى در نوع نگرش به اقسام حديث ، بسيار بااهمّيت است . علاّمه حلّى ، در اين دوره ، تعاريف ديگرى از حديث صحيح و ضعيف ، عرضه كرد و بدين سان ، تقسيم بندى احاديث در نظر علماى متأخّر از علاّمه با ديدگاه دانشمندان پيش از ايشان ، متفاوت شد . براى قرار گرفتن در فضاى بحث ، گفتنى است كه در عرف پيشينيان ، حديث «صحيح» به
1.الوجيزة، ص ۴؛ نهاية الدارية، ص ۷۹. براى تعاريف ديگر، ر.ك: معجم مصطلحات الرجال والدراية. ص ۱۰۴ ـ ۱۰۵.
2.مقباس الهداية، ج ۱، ص ۴۳؛ أصول الحديث وأحكامه، ص ۱۶.
3.براى مطالعه درباره پيشينه مباحث درايه ، ر .ك : مجله علوم حديث ، ش۳۰ : «گزارشى از سير مباحث درايه در اماميّه تا سده دهم هجرى» ، از نگارنده .
