283
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

مسلم در «صحيح» خويش از رسول خدا روايت مى كند: «من آذى فاطمة فقد آذانى و من آذانى فقد آذى اللّه و من آذى اللّه فقد كفر» و پنج صفحه بعد از اين حديث ، روايت مى كند: «إنّ فاطمة عليهماالسلامخرجت من الدنيا و هى غاضبة على أبى بكر و عمر» من همانندى اين دو حديث را نمى دانم. ۱
شيخ بهايى ، در ادامه مى گويد:
عالم سنّى به او گفت: امشب نگاه مى كنم. چون صبح گرديد ، عالم سنّى آمد و به شيخ گفت: «نگفتم رافضه در نقل حديث ، دروغ مى گويند! كتاب را مطالعه كردم و آن دو خبر را يافتم و ديدم فاصله بين آن دو حديث از پنج صفحه بيشتر است[!]». و اين عذر ايشان بود از معارضه دو حديث با يكديگر. ۲
از كتاب هاى نگاشته شده در اين زمينه ، التحفة الشاهيّة ، در برگيرنده مباحثى است كه در مجلس شاه عبّاس اوّل ، بين مؤلّف كتاب و قاضى زاده ماوراء النهر ، رخ داده و دليل هاى برحقّ عقايد شيعه ، به تفصيل در اين كتاب ، نقل گرديده است. ۳

جبل عامل

جبل عامل ، يكى از مناطق سنّتى شيعه است كه ريشه تشيّع در آن جا به زمان ابوذر غفارى بر مى گردد. دانشمندان زيادى در اين سرزمين ، پرورش علمى يافته اند و

1.على رغم تتبّعات به عمل آمده ، اين احاديث در منبع ياد شده يافت نشد. اين ماجرا از دو حال خارج نيست: يا بايد بپذيريم كه اين احاديث را خودمان (شيعه) تحريف كرده ايم ، يا اين كه گفتار علاّمه مجلسى را قبول كنيم كه گفته: «احاديثى كه شيعيان از مخالفان بازگو نموده اند ، تماما مأخوذ از كتاب هاى صحاح آنان است؛ ولى بعضى از آن روايات ، در حال حاضر در آن كتاب ها نيست؛ زيرا دست عناد و تحريف تاريخ ، آنها را از اين مآخذ ، حذف نموده است» (بحار الأنوار ، ج ۳ ، ص ۳۶۴) . نيز ، ر .ك : يادنامه مجلسى ، ج ۲ ، ص ۱۵۸: «علاّمه مجلسى، بزرگ مرزبان بيدار» ، حسين كريمى قمى.

2.الأنوار النعمانية ، سيد نعمة اللّه جزائرى ، ج ۱ ، ص ۹۳ ـ ۹۴ .

3.التحفة الشاهية در مناقب مولا اميرالمؤمنين ، علاءالدين عبدالخالق قاضى زاده كرهرودى ، تحقيق: محمّدعلى رسولى.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
282

ديوان محاوره ، گوى مسابقت از اكثر علماى عالم برُبايند... . ۱
محقّق كَرْكى (م 940 ق) را مى توان نخستين مجتهد و فقيه با نفوذى دانست كه در حكومت صفويه ، تلاش گسترده اى را براى ترويج تشيّع و پاسخگويى به شبهه ها آغاز كرد. حركات منطقى و مستدلّ ايشان ، باعث زدوده شدن ابهام ها و آشكار شدن حقيقت مى گرديد. جلسات گفتگو ، بعضا در دربار حاكمان صفوى برگزار مى شد و عالمان شيعه و سنّى ، رودرروى يكديگر به گفتگو پرداخته ، دلايل خود را ارائه مى نمودند. پادشاهان صفوى ، خود به اين كار ، اقدام مى كردند و شاه عبّاس ، خود به اين جلسه ها اهتمام داشت. ۲
محمّد تقى مجلسى (م 1070 ق) در زمينه مباحثه با علماى اهل سنّت مى نويسد:
و با جمعى از فضلاى اين زمان ، مباحثات واقع شد و از ايشان تفسير نمودم كه : اين خلفاى دوازده كدام اند؟ ايشان گفتند كه: همين دوازده امام شما ، و هر كه انكار ايشان كند ، كافر است. و خود گفتند كه اگر خلفاى اربع بگوييم ، ايشان خامس ندارند و اگر خلفاى بنى اميّه و بنى عبّاس را بگوييم ، ايشان اضعاف اين عددند ... والحمدللّه ، جمعى از ايشان به شَرَف ايمان ، مشرّف شدند. ۳
سيّد نعمة اللّه جزائرى ، درباره يكى از اين مناظره ها مى نويسد:
به تعّجب وا مى دارد مرا مباحثه شيخ بهايى و عالمى فاضل و اعلم از علماى مصر. وى در حالى كه در دينش متعصّب بود ، از شيخ بهايى پرسيد: رافضه اى [ !] كه قبل از شما بودند ، درباره شيخين چه مى گفتند؟ شيخ بهايى جواب داد: دو تا حديث برايم گفته اند كه از جواب دادن بدانها عاجز مانده ام. پرسيد چه مى گفتند؟ شيخ جواب داد: مى گويند

1.شاه طهماسب اوّل ، منوچهر پارسا دوست ، ص ۶۲۴.

2.مجلّه حـوزه ، ش ۸۹ ـ ۹۰ ، ص ۲۸۵ ـ ۲۸۷ : «گفتگوهاى علمى در عصر صفوى» ، على اكبر ذاكرى (نقل به مضمون).

3.لوامع صاحبقرانى ، ج ۱ ، ص ۲۸.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 88362
صفحه از 461
پرینت  ارسال به