37
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

10. حافظ رجب برسى (م ح 813 ق) ۱

رضى الدين رجب بن محمّد بن رجب بُرسى حلّى ، عالم ، عارف و محدّث امامى قرن هشتم هجرى است . او متولّد برس و حلّى الأصل بوده است . ۲
درباره زندگى علمى وى ، اطّلاع چندانى در دست نيست . افندى ، از او به عنوان فقيه و محدّث و صوفى معروف كه در بيشتر علوم ، مهارت داشته و در علم اسرار ، حروف و اعداد و مانند آن ، صاحب دست بوده ، ياد كرده است . ۳ شيخ حرّ عاملى ، پس از آن كه او را فاضل ، محدّث ، شاعر ، منشى و اديب دانسته ، درباره كتاب معروف او مشارق الأنوار مى نويسد :
و فى كتابه إفراط و ربّما نسب إلى الغلو. ۴
علاّمه مجلسى ، در يادكردِ مصادر بحار الأنوار ، از دو كتاب برسى ياد كرده و درباره آنها مى نويسد :
بر آنچه او به تنهايى نقل كرده، اعتماد نمى كنم؛ چرا كه دو كتاب او مشتمل بر چيزهايى است كه موهم خبط و خلط و ارتفاع (غلو) اسـت .» ۵
در معرّفى مشارق الأنوار ، بيشتر به اين موضوع خواهيم پرداخت .
برسى ، آثار متعدّدى نگاشته كه در رياض العلماء معرّفى شده است . ۶ آثار خطّى و

1.ر.ك : رياض العلماء، ج ۲، ص ۳۰۴؛ روضات الجنّات، ج ۳، ص ۳۳۷؛ أعيان الشيعة، ج ۶ ، ص ۴۳۵، أمل الآمل، ج ۲، ص ۱۱۷، الضياء اللامع، ص ۵۸ .

2.رياض العلماء، ج ۲، ص ۳۰۴.

3.همان جا.

4.أمل الآمل، ج ۲، ص ۱۱۷.

5.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۰.

6.در جلد دوازدهم دانش نامه امام على عليه السلام ، در ذيل مقاله «مشارق الأنوار» نيز فهرست آثار برسى آمده است.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
36

دوازدهم شعبان 757 ق ، از ايشان اجازه دريافت كرده است . ۱ شهيد ، در اجازه خود با تعبير «الشيخ الصالح الورع الديّن البدل عز الديّن» از او ياد كرده است . ۲ شمس الدين محمّد جبعى (822 ـ 886 ق) ، جدّ شيخ بهايى ، الصحيفة السجادية را با اجازه سال 851 ق ، از على بن محمّد بن على روايت مى كند كه او نيز بر تاج الدين عبد الحميد بن جمال الدين احمد بن على هاشمى زينبى قرائت كرده و او از حسن بن سليمان حلّى روايت مى كند . ۳
از مشايخ روايت او ، افزون بر شهيد ، سيّد بهاء الدين على بن عبد الكريم بن عبد الحميد حسينى نيلى و محمّد بن ابراهيم بن محسن بن محسن مطار آبادى را مى توان ذكر كرد . ۴
از شاگردان او مى توان به حسين بن محمّد بن حسن حمويانى اشاره كرد كه پس از خواندن كتاب الخصال در نزد وى ، اجازه اى در سال 802 ق ، از او دريافت كرده كه در آن ، مشايخ خود را از طريق شهيد تا شيخ صدوق ، ياد كرده است . نيز سيّد تاج الدين عبد الحميد بن احمد بن على هاشمى زينبى ، كه از طريق اجازه از او روايت مى كند . ۵
آثار او در زمينه علوم حديث ، عبارت اند از :
الف. چاپى: 1 . مختصر بصائر الدرجات ، 2 . المحتضر .
ب. خطّى: 1 . إثبات الرجعة ، 2 . رسالة فى تفضيل الأئمّة على الأنبياء والملائكة.

1.الضياء اللامع، ص ۳۴؛ الذريعة، ج ۱، ص ۲۴۷ (ش ۱۳۰۲).

2.الضياء اللامع، ص ۳۴ . در فهرس التراث (ج ۱، ص ۴۷۳) به خطا ، شهيد ثانى آمده است.

3.همان جا.

4.رياض العلماء، ج ۱، ص ۱۹۳ ـ ۱۹۴؛ أعيان الشيعة، ج ۵ ، ص ۱۰۶.

5.أعيان الشيعة، ج ۵ ، ص ۱۰۶؛ الضياء اللامع، ص ۳۴ و ۷۵.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 88358
صفحه از 461
پرینت  ارسال به