متعارض اند؛
6. نقل و تفسير آيات وارد شده در آغاز هر باب ، كه فقيه را از مراجعه به تفاسير و كتب آيات الأحكام ، بى نياز مى سازد؛
7. ذكر روايات از ساير كتب حديث به عنوان شاهد؛ ^۱
الوافى به حسب تبويب مؤلّف ، شامل سه «مقدّمه» ، چهارده «كتاب» و يك «خاتمه» است.
مقدّمه نخست ، در طُرُق شناسايى علوم دينى است.
مقدّمه دوم ، در شناسايى اسناد احاديث است.
مقدّمه سوم ، در بيان اصطلاحاتى است كه در اين كتاب به كار برده شده است.
اجزاى چهارده گانه كتاب ، به ترتيب ، عبارت اند از:
1. كتاب عقل ، علم و توحيد ، 2. كتاب حجّت ، 3. كتاب ايمان و كفر ، 4. كتاب طهارت و زينت ، 5 . كتاب صلاة ، دعا و قرآن ، 6. كتاب زكات ، خمس و مبرّات (و قرض ، عتق ، مكاتبه ، وقف و هبه) ، 7. كتاب صوم ، اعتكاف و معاهدات ، 8 . كتاب حج ، عمره و زيارات ، 9. كتاب حِسْبه (امر به معروف و نهى از منكر) ، احكام و شهادات (و حدود ، ديات ، قصاص و جهاد) ، 10. كتاب معايش ، مكاسب و معاملات (و اجاره ، دين ، ضمان ، رهن و امانات) ، 11. كتاب معالم ، مشارب و تجمّلات ، 12. كتاب نكاح ، طلاق و ولادت ، 13. كتاب جنايز ، فرايض و وصيّات ، 14. كتاب روضه كه شامل احاديث متفرّقه است.
خاتمه الوافى در اسناد احاديث تهذيب الأحكام ، الاستبصار وكتاب من لا يحضره الفقيه است كه مؤلفّان آنها به واسطه رعايت اختصار ، از آغاز احاديث ، حذف كرده و

آنهاست ـ آمده؛ يعنى: الكافى ، كتاب من لا يحضره الفقيه ، تهذيب الأحكام و الاستبصار.
و در بيان انگيزه تأليف آن ، ناكافى بودن هر يك از كتاب هاى چهارگانه و بسنده نبودن آنها در مهمّات اخبار وارد شده و هدايت ، دشوارى مراجعه به مجموع آنها به سبب اختلاف عناوين باب ها ، اختلاف كتاب ها در مواضع روايات و طولانى بودن حاصل اين تكرارها بوده است. ^۱
فيض در اين كتاب ـ كه جامع كتب اربعه است ـ احاديث مكرّر را حذف كرده و بياناتى در توضيح اخبار جمع مختلفات آن آورده است و با اين كار ، هم از حجم كتاب كاسته و هم از دو جهت ، كار را براى مراجعان ، سهل نموده است: اوّل ، از نظر حذف مكرّرات به نحو ياد شده و دوم ، از جهت تبيين و توضيح مشكلات ، كه با ذوقِ سرشار خود و زحمتى كه در اين كار تحمّل كرده و ممارستى كه در فهم احاديث داشته ، به شايستگى از عهده اين مهم ، بر آمده است. ^۲
به طور خلاصه ، در اين اثر ، چند نكته مهم رعايت شده كه عبارت است از:
1. گردآورى احاديث كتب اربعه در يك جا ، با توجّه به تقدّم و تأخّر ابواب و فصول كتب ياد شده و اختلاف نظر مؤلّفانِ كتب ياد شده در درج يك حديث ذيل يك عنوان. اين كار ، مشكل فقيه را در پيدا كردن حديث مورد نياز ، آسان مى كند؛
2. حذف اسناد مكرّر يك حديث كه از اتلاف وقت فقيه ، پيشگيرى مى كند؛
3. حذف مكرّرات احاديث كه با چند سند ، روايت شده است و اشاره به موارد اختلاف اسناد ، كه اين كار نيز از اتلاف وقت ، پيشگيرى مى كند؛
4. شرح لغات و مشكلات احاديث؛
5 . جمع دلالى بين روايات مختلف و بيان مراد از دو يا چند حديث كه به ظاهر