377
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

سَمط ، شامل «جوهر»هايى است. ۱
فهرست اجمالى كتاب بر اساس آنچه صاحب الذريعة آورده ، بدين قرار است:
عقد اوّل ، در شناخت خداوند ، داراى سه سمط و سمط دوم ، داراى نُه جوهر.
عقد دوم ، در نبوّت ، داراى سه سمط. سمط اوّل ، داراى دو جوهر و سمط سوم ، داراى دوازده جوهر.
عقد سوم ، درباره ائمه عليهم السلام چهار سمط. سمط اوّل ، داراى سه جوهر ، سمط دوم و سوم ، هر كدام داراى دوازده جوهر و سمط چهارم ، داراى ده جوهر.
عقد چهارم ، در ايمان و كفر ، داراى پنج سمط. سمط اوّل ، داراى سه جوهر ، سمط دوم ، داراى پنج جوهر ، سمط سوم ، داراى ده جوهر ، سمط چهارم ، داراى دوازده جوهر و سمط پنجم ، داراى ده جوهر.
عقد پنجم ، در دعا ، قرآن و آداب معاشرت ، داراى سه سمط و سمط اوّل ، داراى ده جوهر.
عقد ششم ، در طهارت ، داراى سمط هايى است؛ ولى بر اساس آنچه در الذريعة آمده ، داراى يك سمط و آن هم داراى يك جوهر است.

سه . تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة (الوسائل)

اين كتاب ، يكى ديگر از جوامع متأخّر حديثى شيعه است كه شيخ محدّث محمّد بن حسن حرّ عاملى آن را تأليف كرده است. وسائل ، كتابى است جامع احاديث فقهى كه در استنباط احكام شرعى بدان اعتماد مى ورزند. مؤلّف در جمع آورى آن از كتب اربعه حديثى شيعه و بيش از هفتاد كتاب ۲ و به عبارتى 82 كتاب ۳ از كتاب هاى مشهور

1.الذريعة ، ص ۲۵۳ ـ ۲۵۴.

2.الذريعة ، ج ۵ ، ص ۲۵۴.

3.أمل الآمل ، ج ۱ ، ص ۱۴۲؛ الذريعة ، ج ۴ ، ص ۳۵۲ .


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
376

در پايان كتاب هاى نامبرده آورده اند. ۱ تأليف اين كتاب به سال 1068 ق ، به پايان رسيد. ۲

دو . جوامع الكلم ۳

دومين كتاب از مجموعه هاى چهارگانه حديثى متأخّر ، از آن سيّد محمّد بن شرف الدين على بن نعمة اللّه جزائرى ، معروف به سيّد ميرزا جزايرى (م 1021 و به عبارتى پس از 1068 ق) است . ۴
اين مجموعه در بردارنده روايات صحيح ، مؤثّق ، حَسَن و حتّى ضعيف ۵ در زمينه هاى اصول دين ، فقه ، موعظه ، تفسير ، آداب و اخلاق است كه از كتاب هاى بسيارى ، اعم از كتب اربعه و كتاب هاى ديگر جمع آورى شده است. ۶
مؤلّف ، براى بيان اوصاف احاديث ، رموزى را تعيين كرده است كه پاره اى از منتقى الجمان فى الأحاديث الصحاح و الحسان صاحب معالم گرفته شده است. پاره اى از اين رموز ، بدين قرارند : «صح» ، براى صحيح مطلق؛ «صحر» ، يعنى صحيح عند المشهور؛ «صحى» ، يعنى صحيح عند نفسه ؛ «ق» ، يعنى موثّق؛ «ح» ، يعنى حَسَن.
كتاب از چند «عِقد» تشكيل شده و هر عقدى ، شامل «سَمط»هايى است و هر

1.تاريخ حديث ، ص ۸۶.

2.الذريعة ، ج ۲۵ ، ص ۱۳.

3.براى اين كتاب ، دو اسم آورده اند: ۱. جوامع الكلام فى دعائم الإسلام. مؤلّف كشف الحجب ، اين كتاب را با اين عنوان آورده است. ۲. جوامع الكلم . سيّد نعمة اللّه جزائرى ، شاگرد مؤلّف ، بر پشت جلد اوّل كتاب ، اين عبارت را آورده است: «المجلد الاوّل من جوامع الكلم ، من تصنيفات شيخنا و أستاذنا السيّد الأجل السيد ميرزا نعمة اللّه ـ تغمّده اللّه برحمته ـ ». صاحب الذريعة به طور ضمنى نوشته سيّد نعمة اللّه را تأييد مى كند و مى گويد كه او با نام كتاب استادش آشناست. ديگران هم از جمله صاحب روضات الجنّات و محدّث نورى در خاتمة مستدرك الوسائل ، كتاب را به همين نام تعبير مى كنند (ر. ك: الذريعة ، ج ۵ ، ص ۲۵۲).

4.فهرست نسخ خطّى اهدايى آقاى مشكاة به دانشگاه تهران ، ج ۳ ، ص ۱۲۷۳.

5.همان ، ص ۱۲۷۴.

6.أمل الآمل ، ج ۲ ، ص ۲۷۵.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 86782
صفحه از 461
پرینت  ارسال به