گاهى نيز تنها عنوان باب را نوشته و به جهت مهلت ندادن اجل ، هيچ حديثى ذيل آن عنوان ، ذكر نكرده است. ^۱
به هر حال ، پس از تكميل هر مجلّد ، آن را به كاتب مى دادند تا استنساخ نمايد و سپس ، علاّمه مجلسى آن را تصحيح مى نموده است. ^۲
كسانى كه علاّمه مجلسى در تأليف بحار الأنوار ، از هميارى آنها بهره گرفته ، بدين قرارند :
1. آمنه خاتون (خواهر علاّمه مجلسى)
2. امير محمّد صالح خاتون آبادى
3. ميرزا عبداللّه بن ميرزا عيسى بيك اصفهانى ، معروف به علاّمه افندى
4. ملاّ عبداللّه بن نورالدين بحرينى
5 . سيّد نعمة اللّه جزائرى .
دو نفر از شاگردان او نيز تنها به كار استنساخ بحار الأنوار اشتغال داشتند ^۳ كه عبارت اند از: ملاّ ذوالفقار و ملاّ محمّدرضا .

فهرست اجمالى «بحار الأنوار» ^۴

كتاب عظيم بحار الأنوار ، نخست در 25 مجلّد بزرگ ، ترتيب يافته است و آن گاه ، علاّمه مجلسى ، جلد پانزدهم آن را به لحاظ حجم بسيار ، در دو بخش و در دو مجلّد قرار داد و به همين جهت ، مجلّدات بحار ، 26 جلد بوده است كه بزرگ ترين كتاب حديث در ميان فريقين است.

همكاران علاّمه مجلسى در تأليف «بحار الأنوار»

تأليف كتاب بزرگى همچون بحار الأنوار ، حقيقتا از عهده يك نفر خارج بوده و لازم مى نمود عدّه اى او را يارى نمايند. علاّمه مجلسى ، گروهى از شاگردان برجسته خود را براى به انجام رساندن اين مهم به خدمت گرفته بود ^۱ شيوه كار آنها به اين شكل بوده است كه علاّمه مجلسى ، عنوان هر باب و نشانى روايات مربوط به آنها را مشخّص مى نموده و شاگردان ، احاديث را جمع كرده ، ذيل اين عناوين ، يادداشت مى كردند... و گاهى علاّمه مجلسى ، عنوان باب ها و رمز مصادر حديث و تفسير آيات و شرح الفاظ حديث را مى نوشته ؛ امّا متن احاديث ، توسط شاگردان ايشان نوشته شده است . ^۲ گاهى نيز بر عكس است؛ يعنى آيات هر بابى را علاّمه مجلسى مى نوشته؛ امّا تفسير آن به خطّ شاگردان ايشان و برخى نسخه ها نيز بر عكس اين نسخ است؛ يعنى آيات به خطّ شاگردان است ، ولى تفسير آن به خطّ علاّمه مجلسى است.
از اين جا معلوم مى شود كه تنها كمك شاگردان ، براى نسخه نويسى از روى بحار بوده است ^۳ به هر حال ، در بالاى هر صفحه پاورقى ، نخست ، عنوان بحث را نوشته و آن صفحه را سفيد مى گذاردند و هرگاه حديثى مربوط به آن عنوان يافت مى شد ، ذيل آن برگه يادداشت مى كردند. پس از نقل حديث ، مقدارى ذيل آن را سفيد مى گذاردند تا شرح و تفسير حديث را يادداشت كنند ، همان گونه كه مصحّح بحار الأنوار در ذيل يك پاورقى گفته است:
اين جاى كتاب ، حدود يك صفحه سفيد است و علّت آن اين است كه عمر شريف علاّمه مجلسى ، كفاف نداد كه تمام مجلّدات بحار الأنوار را پاك نويس كرده ، تمام احاديث مشكل را توضيح و تفسير نمايد. ^۴