417
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

1. التحرير الطاووسى ، ۱ از حسن بن زين الدين عاملى (م 1011 ق). ابن طاووس (م 673 ق) ، كتابى در رجال به نام حلّ الإشكال فى معرفة الرجال از پنج كتاب مشهور كتب اربعه رجالى و الضعفاء ابن غضائرى ، با بعضى اضافات در باب راويان از خود ، فراهم آورده بود. نسخه اى از اين كتاب كه به خطّ مؤلّف بوده و با بياناتى از خود ، در متن و حاشيه آورده است. ۲ تاريخ پايان تأليف اين اثر ، سال 991 ق ، است.
2. ترتيب رجال النجاشى (ترتيب النجاشى) ، ۳ از محمّد تقى خادم انصارى.
مؤلّف ، نام هاى رجال شيعه را به ترتيب حروف آغازين آنها با رعايت نام پدران آنها ، ترتيب دقيقى داده و در نقل خطبه و طبقه اوّل كتاب ، هيچ تغييرى نداده است و همان طور كه در اصل آن بوده ، آورده و بخشى «كُنى (كنيه ها)» را در آخر آورده و در سال 1006 ق ، به پايان رسانده است.

1.الذريعة ، ج ۳ ، ص ۳۸۵؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۴ ، ص ۲۴۶.

2.التحرير الطاووسى ، ص ۲۴.

3.الذريعة ، ج ۴ ، ص ۷۰؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه فاضل ، ج ۱ ، ص ۶۹؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس ، مجموعه ش ۱۳۲۷۴.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
416

را به زبانى ساده و در عين حال ، جامع ، ارائه نمايند و تأليفاتى حائز اهمّيت بودند كه حاوى اين اطّلاعات جامع و مدوّن بوده باشد.
مجمع الرجال قُهپايى (م 1016 ق) ، اثرى است كه چندين بار در زمان حيات مؤلّف يا بعد از آن نسخه بردارى شده است و علّت تأليف آن ، هيچ دليل ديگرى غير از سهل الوصول بودن و ارائه اطّلاعات ساده و مفيد آن نمى تواند باشد.
علاّمه مجلسى ، در اين باره مى نويسد:
گروهى از طالبان علوم ائمه عليهم السلام از من درخواست كردند تا درباره تحقيق اصول رجال ، كتابى برايشان بنويسم؛ رساله وجيزه مختصرى كه بيانگر حاوى توضيحات باشد ، و آنچه از سخنانشان نزد اصحاب مشهور باشد ـ بدون تعرّض به قيل و قال هايشان و ترك مجهولات كه فايده اى در بر ندارند ـ به ايجاز و اختصار بنويسم تا براى طالبان تحصيل كننده اين علم ، آسان باشد و براى آن ، مشكلى ايجاد نكند. ۱
روش كار علاّمه مجلسى در اين كتاب ، بدين شكل است كه بعد از آوردن اسامى اشخاص ، وضعيت حال آنها را ، بدون توضيحات اضافى ، مشخّص مى كندو رمزهايى كه در ذكر احوال رجال به صورت مختصر آورده ، اين چنين است: «ق» براى ثقه غير امامى ، «ح» براى ممدوح ، «ض» براى ضعيف ، «م» براى مجهول ، و «ثقه» براى عدل امامى ضابط. ۲

ديگر تأليفات رجالى

علاوه بر آثار و تأليفات ارائه شده ، كتاب هاى ديگرى در علم رجال نگاشته شده اند كه بدين قرارند: ۳

1.الوجيزة فى علم الرجال ، ص ۱۴۰.

2.همان جا.

3.برخى از مؤلّفان كتب رجالى به نقل از الذريعة به شرح زيرند: ۱) تلميذ شهيد ثانى (مؤلّف ناشناخته) ، ۲) مراد تفريشى بن عليخان (م ۱۰۵۱ ق) ، ۳) سيّد نجم الدين بن محمّد بن حسين سكيكى (كتابت ۱۰۱۱ ق) ، ۴) ملاّ مرادعلى (كتابت ۱۰۸۷ ق) به قلم محمّد هاشم بن ابى طالب حسينى ، ۵) فيض اللّه بن عبدالقاهر حسين تفريشى (م ۱۰۲۵ ق) ، ۶) حميده بنت ملاّ محمّد شريف رويدشتى (م ح ۱۰۸۷ ق) ، ۷) ماجد بن هاشم (م ۱۰۲۸ ق) ، ۸) كمال الدين بن حيدر حسينى عاملى (پايان ۱۰۹۹ ق) ، ۹) محمّد بن حسن بن زين الدين (م ۱۰۳۰ ق) ، ۱۰) محمّد مقيم بن صفى الدين محمود شجاعى شريف شيرازى (ق ۱۱ ق) ، ۱۱) بهاء الدين محمد بن حسين عاملى (م ۱۰۳۱ ق) ، ۱۲) نعمة اللّه بن قوام الدين محمّد نصيرى شيرازى (ق ۱۱ ق) ، ۱۳) نجم الدين (م ۱۰۳۸ ق) ، تعليقاتى بر هامش رجال النجاشى ، ۱۴) محمّد معروف به مراد كشميرى بن محمّد صادق بن محمّد على (رجال الكشميرى) (مقابله و تصحيح ۱۱۰۱ ق) ، ۱۵) شمس الدين محمّد كشميرى ، شاگرد شيخ بهايى ، ۱۶) مساعد بن بديع بن حسن حويزى ، معاصر شيخ حرّ عاملى ، ۱۷) محمّد جعفر آباده اى يا محمّد صفى فارسى (در سال ۱۰۴۷ ق) ، ۱۸) سيّد علاءالدين مير محمّد بن شاه ابى تراب گلستانه (م ح ۱۱۱۰ ق).

تعداد بازدید : 103365
صفحه از 461
پرینت  ارسال به