ايشان ، همچنين در زمينه حلّ مشكلات احاديث مى نويسد:
بسيارى از اخبار بود كه هيچ يك از علما ، الى يومنا هذا ، پيرامون حلّش نگرديده بودند... برانديشدم كه مبادا بعد از انقضاى حيات مستعار خورشيد اين علم حقايق انوار در سحاب جهل ، مستور و بر مثال سابق ، متروك و مهجور گردد . بنا بر اين ، متوجّه شرح اخبار و كشف استار از وجوه آثار آل اطهار ـ سلام اللّه عليهم ـ گرديده ام... . ^۱

شرح نويسى

از اواسط قرن دهم هجرى ، شرح نويسى به دو صورت مزجى و مفصّل ^۲ بر كتب اربعه و ديگر آثار در قلمرو حديث ، آغاز گرديد. بر اساس آثار بر جاى مانده از اين دوره ، شهيد ثانى (م 966 ق) ، اوّلين كسى است كه شرح نويسى را در اين دوره احيا نموده است. وى كه كتاب بداية الدراية را در علم درايه نگاشته بود ، براى سهولت در استفاده آن براى مراجعان ، به تاريخ 959 ق ، شروع به نوشتن شرح مزجى مختصرى بر آن به نام شرح بداية الدراية ^۳ كرد كه مسائل كتاب بداية و شرح آن را با تفصيل بيشترى بيان نموده است.
ملاّ صدرا (م 1050 ق) ـ كه از وى به عنوان تلفيق كننده بين عقل و نقل نام برده شده ـ على رغم تخصّص خويش در بحث هاى فلسفى ، دست به ابتكار زد و در سال 1044 ق ، شرح مفصّل فلسفى اى همراه با بحث هاى رجالى درباره سندها بر اصول الكافى نگاشت ^۴ و از اين طريق ، كمك شايانى به گسترش شرح نويسى در اين دوره

كه شرح وتفسيرهايى را كه باعث حلّ پيچيدگى ها و فهم راحت روايات مى گردند ، در قالب مصاديق فقه الحديث قرار دهيم ، آن وقت ، فعّاليت هاى عظيمى درباره اين علم در اين دوره شكل گرفته است.
يكى از محدّثانى كه فعّاليت هايش مى توانند مصداق اين اصطلاح قرار گيرند ، ملاّ محمّد تقى مجلسى است. وى ، در بيان عللى كه سبب تأليف كتاب روضة المتقين گرديد ، مى نويسد:
والحمدللّه ربّ العالمين كه اكثر فضلاى عصر ، اوقات شريف ايشان صرف حديث مى شود و روز به روز ، در ترقّى و تزايد است و به سبب هجران كلّى اى كه بر اخبار واقع شده بود و هر كس نمى خوانْد ، تصحيفات واغلاط بسيار ، واقع شده بود ، به تأييد اللّه ـ تبارك و تعالى ـ در روضة المتقين ، اكثر به اصطلاح آمد و الحمد للّه ربّ العالمين كه در اين شرح ، تمام شد هر چه در اين كتاب ، تقصير شده بود... . ^۱
ولى در لوامع ، بجز شرح ، به ترجمه دقيق روايات پرداخته و در نوع خود ، در مكتب حديث شيعه كارى بديع پديد آورده است. خود ايشان در زمينه اهمّيت آثارش مى نويسد:
از فوايد اين دو شرح آن است كه هر كه داشته باشد ، عمل تواند كرد در حيات و ممات؛ چون اكثر مطالب به نحوى واضح مى شود كه جاى شبهه نمى مانَد و در كتب حديث ، تصحيفات بسيارى شده بود و سهوها شده بود. همه تصحيح شد ، بدون آن كه اظهار غلط از كسى بكنم... نقد الرجال و اسانيد حديث به نحوى شده كه اغلاط غالطين ظاهر شده است بى تسميه ، و تا كسى نهايت تبحّر و تتبّع نداشته باشد و نكرده باشد ، نمى يابد كه من چه كرده ام. ^۲