89
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

است ، در آن آورده است . ۱
2 . نويسنده ، برخى از خطبه هاى حضرت امير عليه السلام را به گونه اى در هم مُندَمج كرده كه گويى خطبه واحدى است . ۲ نيز در نقل برخى متون روايى از كتاب هاى ثواب الأعمال والمؤمن ، دو يا چند حديث را تلفيق كرده كه به صورت حديث واحد از راوى واحدى در آمده و موجب اختلاط اسانيد و روايات شده است . ۳ در تحقيق كتاب ، به موارد ياد شده در مواضع خود ، تذكّر داده شده است . نويسنده در صفحه 346 كتاب مى گويد كه چهل حديث از كتاب الخصال را با حذف اسانيد ، ذكر مى كند . محقّقان كتاب ، در پاورقى توضيح داده اند كه همه اين احاديث ، از الخصال نبوده و از ديگر آثار شيخ صدوق نيز نقل شده و افزون بر چهل حديث است . ۴
3 . متونى طولانى ، در مواردى عيناً و در مواردى با اندكى اختلاف ، از تنبيه الخواطر شيخ ورّام (م 605 ق) ۵ و نيز چند فصل كامل از كتاب كنزالفوائد كراجكى (م 449 ق) نقل شده است . ۶
4 . برخى از احاديث طولانى ، مانند : وصيّت پيامبر به ابوذر (ص 189 ـ 203) ، گفتگوى خداى تعالى با حضرت موسى عليه السلام (ص 218 ـ 222) ، موعظه اى بلند از امام سجّاد عليه السلام (ص 223 ـ 226) و موعظه خداوند به حضرت عيسى عليه السلام (ص 227 ـ 233) در اين كتاب آمده است .
5 . نويسنده ، گاه مطالب و مواعظى از غير معصومان نقل كرده است كه از جمله

1.ر.ك: أعلام الدين، ص ۳۳۱.

2.ر.ك: همان، ص ۶۳ و ۶۵ .

3.ر.ك: همان، ص ۳۵۶ به بعد. نيز ص ۴۳۲.

4.ر.ك: همان، ص ۳۹۷.

5.ر.ك: همان، ص ۲۴۰ ـ ۲۴۴ و ص ۲۵۳. در مقدّمه تحقيق، به جاى صفحه ۲۴۴، ۳۴۴ ذكر شده كه نادرست است.

6.ر.ك: همان، ص ۱۵۷ ـ ۱۸۶.


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
88

محمّد بن سيّد صادق اعرجى به خطّ شيخ حمزة بن شيخ محمّد حلّى اشاره كرد كه كتابت آن به سال 1085 ق ، به پايان رسيده است . ۱
نسخه ديگر ، نسخه كتاب خانه آستان قدس رضوى ، به شماره 38 است كه احتمالاً در زمان حيات مؤلّف ، نگارش شده است . ۲ چاپ تحقيقى كتاب ، بر اساس همين نسخه ، توسّط مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ، انجام يافته است . ۳ موضوع اين كتاب نيز مانند إرشاد القلوب ، نصايح و مواعظ و وصاياى اعتقادى و اخلاقى است .
عناوين برخى از فصول اين كتاب عبارت اند از :
دليل بر حدوث انسان و اثبات مُحدِث او (ص 35) ، خطبه حضرت امير عليه السلام در توحيد (ص 59) ، كلام امام رضا عليه السلام در توحيد (ص 69) خطبه بدون الف امام على عليه السلام در توحيد (ص 73) ، صفت مؤمن (ص 118) ، صفت شيعه (ص 133 و 137) ، در ذكر غنا و فقر (ص 159) ، در ذمّ دنيا (ص 173) ، حديث سلسلة الذهب (ص 214) ، حديث اسماء حسنى (ص 349) ، فضائل قرائت سور قرآن (388 ـ 369) ، ثواب برخى اذكار شريف (ص 394) ، ثواب عيادت بيمار (ص 339) و عقوبت شاهد زور (ص 402) .
برخى از ويژگى هاى كتاب أعلام الدين از اين قرار است : ۴
1 . نويسنده ، كتاب البرهان على ثبوت الإيمان را ـ كه كتابى كلامى از شيخ تقى الدين ابى صلاح حلبى ، شاگرد سيّد مرتضى است ـ در كتاب خود ، درج كرده است . ۵
نيز اربعين ودعانى را كه شامل چهل حديث از پيامبر اكرم ، به روايت ابن ودعان موصلى

1.الذريعة، ج ۲۶، ص ۹۷ (ش ۴۵۷).

2.ر.ك : أعلام الدين، ص ۲۹ (مقدّمه تحقيق).

3.ر.ك : همان جا.

4.در شناسايى برخى از ويژگى ها از مقدّمه تحقيق كتاب، استفاده شده است.

5.ر.ك: أعلام الدين ، ص ۴۴؛ الذريعة، ج ۲۶، ص ۹۷ (ش ۴۵۷).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 102632
صفحه از 461
پرینت  ارسال به