النَّبِيِّينَ ميثاقُهُ مَشهورَةً سِماتُهُ . ¹ ... تا آن كه خداوند عز و جل محمّد ، فرستاده خويش ، را براى تحقّق وعده خود و تمام كردن جريان پيامبرى ، برانگيخت و اين در حالى بود كه از پيامبران ، عهد گرفته شده بود و نشانه هايش مشهود بود .
در روايتى ديگر از امير مؤمنان ، ابن عبّاس و قتاده ، درباره تبيين اين ميثاق آمده :
إنَّ اللّهَ أخَذَ الميثاقَ عَلَى الأنبِياءِ قَبلَ نَبِيِّنا أن يُخبِروا اُمَمَهُم بِمَبعَثِهِ ونَعتِهِ ويُبَشِّروهُم بِهِ ويَأمُروهُم بِتَصديقِهِ ² . خداوند ، از پيامبران پيش از پيامبر ما پيمان گرفته كه امّت هايشان را از بعثت و وصف ايشان ، مطّلع سازند و آمدن او را بشارت دهند و مردم را وا دارند كه او را تصديق كنند.
قرائن فراوانى نيز حكايت مى كند كه شمارى از پيامبران ، آمدن پيامبر خاتم را بشارت داده اند .
به هر حال ، از نگاه قرآن، مشخّصات پيامبر خاتم به گونه اى روشن در كتب آسمانى آمده بود، تا آن جا كه اهل كتاب ، ايشان را همانند پسران خود مى شناختند :
«الَّذِينَ ءَاتَيْنَـهُمُ الْكِتَـبَ يَعْرِفُونَهُو كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَآءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِيقًا مِّنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ ؛ ³ كسانى كه به ايشان كتاب [آسمانى] داده ايم، همان گونه كه پسران خود را مى شناسند ، او (محمّد) را مى شناسند ، و مسلماً گروهى از ايشان ، حقيقت را نهفته مى دارند و خودشان [هم ]مى دانند» .
گفتنى است كه اگر در ادّعاى قرآن ، مبنى بر بشارت كتب آسمانى بر نبوّت

1 . دلايل قرآن بر نبوّت پيامبر خدا

به طور خلاصه ، مى توان گفت : قرآن، شش برهان اساسى بر نبوّت خاتم انبيا صلى الله عليه و آله اقامه كرده است. اين براهين ، عبارت اند از :

1 / 1 . گواهى خدا

قرآن كريم ، در شش آيه براى اثبات نبوّت محمّد صلى الله عليه و آله و صداقت او در ادّعاى پيامبرى، به گواهى خداوند متعال ، استناد كرده است : در دو آيه ، ضمن استدلال به گواهى خداوند به نبوّت او ، اعلام مى دارد كه گواهى خدا براى اثبات رسالت وى ، كافى است ^۱ و در چهار آيه، افزون بر اين، به پيامبر صلى الله عليه و آله دستور مى دهد كه به اين برهان، بر نبوّت خود، استناد نمايد . ^۲
امّا چگونگى شهادت خداوند متعال بر نبوّت پيامبر خدا، در متن اين نوشتار خواهد آمد . ^۳ به طور اجمال ، خداوند متعال از راه هاى ممكن، قولاً و عملاً نبوّت پيامبر صلى الله عليه و آله را تأييد كرده است .

1 / 2 . پيشگويى انبياى پيشين

دومين دليل قرآن بر نبوّت خاتم انبيا (محمد صلى الله عليه و آله ) ، اين است كه موسى عليه السلام در تورات و عيسى عليه السلام در انجيل ، بعثت ايشان را بشارت داده اند ؛ بلكه همه كتاب هاى آسمانى به بعثت پيامبر خدا و نزول وحى بر او بشارت داده اند :
«وَ إِنَّهُو لَفِى زُبُرِ الْأَوَّلِينَ ؛ ⁴ و [وصف] آن در كتاب هاى پيشينيان آمده است» . امام على عليه السلام طبق روايتى در توصيف بعثت پيامبر خدا مى فرمايد :
... إلى أن بَعَثَ اللّهُ مُحَمَّداً رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله لاِءنجازِ عِدَتِهِ وإتمامِ نُبُوَّتِهِ مَأخوذاً عَلَى