497
نهج الدّعا (ع-ف) ج2

۱۶۰۴.مهج الدعواتـ به نقل از زرّافه ، حاجب متوكّل كه شيعه بود ـ: متوكّل به فتح بن خاقان ارج بسيارى مى نهاد و او را از همه مردم و حتّى فرزندان و بستگانش مقرّب تر مى داشت .
روزى خواست جايگاه او را در نزد خويش براى آنان روشن كند . از اين رو به همه بزرگان كشور ، از خانواده اش و جز آنان ، و وزيران و اميران و فرماندهان و ديگر سپاهيان و مقامات كشور ، دستور داد كه به نيكوترين هيئت ، خود را آراسته كنند و با فاخرترين تجهيزات و مهمّاتشان بيرون بيايند و پياده پيشاپيش او حركت كنند و هيچ كس سواره نباشد ، مگر خود او و فتح بن خاقان ، بويژه در سامرّا .
مردم ، بر حسب مراتبشان ، پياده پيشاپيش آن دو به حركت درآمدند . آن روز ، چلّه تابستان بود و هوا بسيار داغ . آنها در ميان بزرگان ، امام هادى عليه السلام را نيز بيرون آوردند و ايشان به خاطر گرماى هوا و شلوغى جمعيّت ، دچار زحمت بود .
من به سوى ايشان رفتم و گفتم : سَرورم! به خدا سوگند كه آنچه از دست اين طاغوت ها مى كشيد و اين كه چنين به مشقّت افتاده ايد ، بر من گران است! و دست ايشان را گرفتم .
[امام عليه السلام ] به من تكيه داد و فرمود : «اى زرّافه ! ناقه صالح در نزد خداوند ، از من ارجمندتر نيست» يا فرمود : «با منزلت تر نيست» .
من پيوسته از امام عليه السلام سؤال مى كردم و از محضر ايشان استفاده مى بردم و با ايشان گفتگو مى كردم ، تا آن كه متوكّل از مركبش پياده شد و دستور داد مردم باز گردند. مركب هاى آنها را برايشان آوردند و سوار شدند و رهسپار منازلشان شدند . براى امام عليه السلام نيز استرش را آوردند و ايشان سوار شد . من امام عليه السلام را به طرف خانه اش همراهى كردم و چون به خانه اش رسيد ، پياده شد و من با ايشان خداحافظى كردم و به سرايم رفتم .
فرزند من ، معلّمى داشت كه شيعه و فردى دانشمند و فاضل بود . من عادت داشتم كه هنگام غذا خوردن ، او را نيز فرا مى خواندم . غذا را كه آوردند ، او نيز آمد و با هم به گفتگو پرداختيم و از سواره رفتن متوكّل و فتح و پياده رفتن بزرگان و مقامات در پيشاپيش آن دو ، سخن به ميان آمد و من وضعيّتى را كه از امام هادى عليه السلام مشاهده كرده بودم و اين جمله را كه فرمود : «ناقه صالح در نزد خداوند ، با منزلت تر از من نيست» را برايش باز گفتم .
معلّم كه مشغول غذا خوردن با من بود ، دست كشيد و گفت : تو را به خدا ، اين جمله را از ايشان شنيدى ؟
گفتم : به خدا سوگند كه شنيدم اين را فرمود .
معلّم به من گفت : بدان كه متوكّل ، بيش از سه روز ديگر در قدرت نمى ماند و از بين مى رود . پس ، در كار خويش بنگر و آنچه را كه مى خواهى بردارى ، بردار و خود را آماده كن تا هلاكت اين مرد ، تو را غافلگير نكند و با وقوع حادثه اى يا بروز جريانى ، اموالتان از بين نرود .
به او گفتم : اين را از كجا دانستى ؟
به من گفت : مگر داستان «صالح عليه السلام و ناقه» را در قرآن نخوانده اى و [نيز] اين فرموده خداى متعال را كه : «سه روز در خانه هايتان بمانيد . اين وعده اى نادروغ است» ؟ امكان ندارد سخن امام عليه السلام باطل از كار در بيايد .
به خدا سوگند ، همين كه روز سوم شد ، مُنتصِر با بُغا و وَصيف و ترك ها بر متوكّل هجوم بردند و او را كشتند و متوكّل و فتح بن خاقان را تكّه تكّه كردند ، تا جايى كه از يكديگر باز شناخته نمى شدند و بدين ترتيب ، خداوند ، نعمت و مملكت او را از بين برد .
بعد از اين گفتگو ، به ملاقات امام هادى عليه السلام رفتم و آنچه را ميان من و معلّم گذشت و آنچه را او گفته بود ، به ايشان گفتم .
[امام عليه السلام ] فرمود : «درست گفته است . چون آن مشقّت به من رسيد ، به گنجينه هايى كه آنها را از پدرانمان به ارث مى بريم و از هر دژ و سلاح و سپرى استوارترند و [در ميان ]آن[ها] ، دعاى ستم ديده عليه ستمگر است مراجعه كردم و با آن ، او را نفرين نمودم و خداوند هم نابودش كرد» .
گفتم : سَرورم! آيا ممكن است آن را به من هم بياموزيد ؟
[امام عليه السلام ] آن دعا را به من تعليم داد ... .


نهج الدّعا (ع-ف) ج2
496

۱۶۰۴.مُهج الدعوات عن زرافة حاجب المتوكّل وكان شيعيّا :كانَ المُتَوَكِّلُ يُحظِي الفَتحَ بنَ خاقانَ عِندَهُ ، وقَرَّبَهُ مِنهُ دونَ النّاسِ جَميعا ، ودونَ وُلدِهِ وأهلِهِ ؛ أرادَ أن يُبَيِّنَ مَوضِعَهُ عِندَهُم ، فَأَمَرَ جَميعَ مَملَكَتِهِ مِنَ الأَشرافِ مِن أهلِهِ وغَيرِهِم وَالوُزَراءِ وَالاُمَراءِ وَالقُوّادِ وسائِرِ العَساكِرِ ووُجوهِ النّاسِ أن يَزَّيَّنوا بِأَحسَنِ التَّزيينِ ، ويَظهَروا في أفخَرِ عُدَدِهِم وذَخائِرِهِم ، ويَخرُجوا مُشاةً بَينَ يَدَيهِ ، وأن لا يَركَبَ أحَدٌ إلاّ هُوَ وَالفَتحُ بنُ خاقانَ خاصَّةً بِسُرَّ مَن رَأى . ومَشَى النّاسُ بَينَ أيديهِما عَلى مَراتِبِهِم رَجّالَةً ، وكانَ يَوما قائِظا شَديدَ الحَرِّ .
وأخرَجوا في جُملَةِ الأَشرافِ أبَا الحَسَنِ عَلِيَّ بنَ مُحَمَّدٍ ، وشَقَّ عَلَيهِ عليه السلام ما لَقِيَهُ مِنَ الحَرِّ وَالزَّحمَةِ .
قالَ زَرافَةُ : فَأَقبَلتُ إلَيهِ عليه السلام وقُلتُ لَهُ : يا سَيِّدي يَعِزُّ وَاللّهِ عَلَيَّ ما تَلقى مِن هذِهِ الطُّغاةِ !! وما قَد تَكَلَّفتَهُ مِنَ المَشَقَّةِ !! وأخَذتُ بِيَدِهِ ، فَتَوَكَّأَ عليه السلام عَلَيَّ ، وقالَ عليه السلام : يا زَرافَةُ ، ما ناقَةُ صالِحٍ عِندَ اللّهِ بِأَكرَمَ مِنّي !! ـ أو قالَ عليه السلام : بِأَعظَمَ قَدرا مِنّي ـ ولَم أزَل اُسائِلُهُ وأستَفيدُ مِنهُ واُحادِثُهُ إلى أن نَزَلَ المُتَوَكِّلُ مِنَ الرُّكوبِ ، وأمَرَ النّاسَ بِالاِنصِرافِ ، فَقُدِّمَت إلَيهِم دَوابُّهُم فَرَكِبوا إلى مَنازِلِهِم ، وقُدِّمَت بَغلَةٌ لَهُ عليه السلام فَرَكِبَها . فَرَكِبتُ مَعَهُ إلى دارِهِ ، فَنَزَلَ عليه السلام ووَدَّعتُهُ وَانصَرَفتُ إلى داري .
ولِوَلَدي مُؤَدِّبٍ يَتَشَيَّعُ مِن أهلِ العِلمِ وَالفَضلِ ، وكانَت لي عادَةٌ بِإِحضارِهِ عِندَ الطَّعامِ ، فَحَضَرَ عِندَ ذلِكَ ، وتَجارَينَا الحَديثَ وما جَرى مِن رُكوبِ المُتَوَكِّلِ وَالفَتحِ ، ومَشيِ الأَشرافِ وذَوِي الاِقتِدارِ بَينَ أيديهِما . وذَكَرتُ لَهُ ما شاهَدتُهُ مِن أبِي الحَسَنِ عَلِيِّ بنِ مُحَمَّدٍ عليه السلام ، وما سَمِعتُهُ مِن قَولِهِ عليه السلام : ما ناقَةُ صالِحٍ عِندَ اللّهِ ۱ بِأَعظَمَ قَدرا مِنّي ! وكانَ المُؤَدِّبُ يَأكُلُ مَعي ، فَرَفَعَ يَدَهُ وقالَ : بِاللّهِ إنَّكَ سَمِعتَ هذَا اللَّفظَ مِنهُ ؟!
فَقُلتُ لَهُ : وَاللّهِ سَمِعتُهُ يَقولُ .
فَقالَ لي : اِعلَم أنَّ المُتَوَكِّلَ لا يَبقى في مَملَكَتِهِ أكثَرَ مِن ثَلاثَةِ أيّامٍ ويَهلِكُ ، فَانظُر في أمرِكَ ، وأحرِز ما تُريدُ إحرازَهُ ، وتَأَهَّب لِأَمرِكَ كَي لا يَفجَأَكُم هَلاكُ هذَا الرَّجُلِ ، فَتَهلِكَ أموالُكُم بِحادِثَةٍ تَحدُثُ أو سَبَبٍ يَجري .
فَقُلتُ لَهُ : مِن أينَ لَكَ ؟
فَقالَ : أما قَرَأتَ القُرآنَ في قِصَّةِ صالِحٍ عليه السلام وَالنّاقَةِ ؟ وقَولِهِ تَعالى : «تَمَتَّعُواْ فِى دَارِكُمْ ثَلَـثَةَ أَيَّامٍ ذَ لِكَ وَعْدٌ غَيْرُ مَكْذُوبٍ»۲ ؟! ولا يَجوزُ أن يَبطُلَ قَولُ الإِمامِ عليه السلام .
قالَ زَرافَةُ : فَوَاللّهِ ما جاءَ اليَومُ الثّالِثُ حَتّى هَجَمَ المُنتَصِرُ ومَعَهُ بغا ووَصيفٌ وَالأَتراكُ عَلَى المُتَوَكِّلِ ، فَقَتَلوهُ وقَطَّعوهُ وَالفَتحَ بنَ خاقانَ جَميعا قِطَعا ، حَتّى لَم يُعرَف أحَدُهُما مِنَ الآخَرِ ، وأزالَ اللّهُ نِعمَتَهُ ومَملَكَتَهُ .
فَلَقيتُ الإِمامَ أبَا الحَسَنِ عليه السلام بَعدَ ذلِكَ وعَرَّفتُهُ ما جَرى مَعَ المُؤَدِّبِ وما قالَهُ ، فَقالَ عليه السلام : صَدَقَ . إنَّهُ لَمّا بَلَغَ مِنِّي الجَهدُ ، رَجَعتُ إلى كُنوزٍ نَتَوارَثُها مِن آبائِنا ، هِيَ أعَزُّ مِنَ الحُصونِ وَالسِّلاحِ وَالجُنَنِ ۳ ، وهُوَ دُعاءُ المَظلومِ عَلَى الظّالِمِ ، فَدَعَوتُ بِهِ عَلَيهِ ، فَأَهلَكَهُ اللّهُ .
فَقُلتُ لَهُ : يا سَيِّدي إن رَأَيتَ أن تُعَلِّمَنيهِ ؟! فَعَلَّمَنيهِ ... . ۴

1.في المصدر : «عندي» ، والتصويب من بحار الأنوار .

2.هود : ۶۵ .

3.الجُنَّةُ : الوقاية (النهاية : ج ۱ ص ۳۰۸ «جنن») .

4.مُهج الدعوات : ص ۳۱۸ ، بحار الأنوار : ج ۹۵ ص ۲۳۵ ح ۳۰ .

  • نام منبع :
    نهج الدّعا (ع-ف) ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    افقی، رسول؛ سرخه ای، احسان؛ شیخی، حمیدرضا
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 69708
صفحه از 680
پرینت  ارسال به