فِهرى
محمّد بن حُصَين فِهرى ، معاصر امام هادى عليه السلام است . او ضعيف و لعنت شده است . در ضعف او همين بس كه ادّعاى مذهب فاسد داشت و اين از روايت امام هادى عليه السلام در متن كتاب ، پيداست .
ر . ك : رجال الطوسى : ص 393 ش 5785 ، خلاصة الأقوال : ص 395 ش 1596.
با اين حال، از برخى بزرگان تعجّب است كه او را با محمّد بن نصير نُمَيرى ، يكى گرفته اند ، در صورتى كه نه تنها دليلى بر يكى بودن آنها وجود ندارد ؛ بلكه دليل بر خلاف آن وجود دارد .
ر . ك : معجم رجال الحديث : ج 16 ص 28 .
قاسم يقطينى
ابو محمّد قاسم بن حسن بن على بن يقطين ، وابسته بنى اسد است . وى از ياران امام هادى عليه السلام بوده است . قمّى ها گفته اند كه در مذهب او ، زياده روى است و متّهم به غلوّ است . كشّى ، در نكوهش و غلوّ و لعن او ، اخبارى روايت كرده است و از جمله ، به اسنادش از احمد بن محمّد بن عيسى روايت كرده كه : به ايشان (امام عسكرى عليه السلام ) درباره قومى متكلّم نوشتم كه احاديثى را مى خوانند و آنها را به تو و پدرانت نسبت مى دهند و در اين احاديث ، مطالب چِندِش آورى وجود دارد ... و [آفريدن يا تدبير و يا حجّيت] زمين را به عدّه اى نسبت مى دهند كه مى گويند از دوستداران شما هستند . يكى از اينان ، شخصى است به نام على بن حَسَكه و ديگرى قاسم يقطينى است . از جمله سخنانشان اين است كه مى گويند در آيه «إِنَّ الصَّلَو?ةَ تَنْهَى? عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ الْمُنكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ» (العنكبوت ، 45) ، مراد از نماز ، مردى است و سجود و ركوعى در كار نيست . مراد از زكات نيز ، همان مرد است ، نه چند درهم و دادن مقدارى مال . همچنين ، ديگر چيزها از واجبات و مستحبّات و معاصى را به همين صورتى كه گفته شد، تأويل و توجيه مى كنند ... . امام عليه السلام نوشت : «اينها از دين ما نيست . پس از آنها دورى كن» .
ر . ك : رجال الطوسى : ص 390 ش 5745 ، رجال النجاشى : ص 316 ش 865.
