مُرجِئه
مُرجِئه ، يكى از فرقه هاى اسلامى اند كه مى گويند همه اهل قبله مؤمن اند ، و معتقدند كه خداوند متعال ، عذاب كردن آنان در برابر گناهانشان را تا روز قيامت ، به تأخير افكنده است، يا قائل به تأخير عذاب صاحب گناه كبيره تا روز قيامت هستند. مُرجئه، خود، بر چند گروه اند . گفته شده : مرجئه ناميده شده اند چون مرتبه عمل را مؤخّر بر نيّت و اعتقاد مى دانند. گاهى اوقات ، مُرجئه به كسى مى گويند كه مرتبه امير مؤمنان على عليه السلام را مؤخّر بر ديگران مى داند .
ر . ك : القاموس المحيط : ج 1 ص 16 ، مجمع البحرين : 2 ص 144.
مروان بن حَكَم
مروان بن حَكَم بن ابى العاص، پسر عموى عثمان، در مكّه يا طائف به دنيا آمد . چون زمانى كه پيامبر صلى الله عليه و آله پدرش را به طائف تبعيد كرد، او با پدرش بود ، لذا پيامبر خدا را نديد . پيامبر صلى الله عليه و آله درباره پدرش فرمود: «واى بر امّت من از دست كسى كه در پشتِ اين مرد است!» . عثمان ، عموى خود و پسرش را به مدينه باز گرداند و مروان بن حَكَم ، به دخالت در امور خلافت پرداخت. وى در هنگام دفاع از عثمان ، زخم برداشت. او در جنگ هاى جمل و صِفّين با امير مؤمنان جنگيد. وى در سال 42 ق ، حاكم مدينه شد. او همان كسى است كه نگذاشت امام مجتبى عليه السلام در كنار جدّش محمّد مصطفى صلى الله عليه و آله به خاك سپرده شود. وى پس از يزيد بن معاويه، نُه يا ده ماه بر مسلمانان ، فرمان روايى كرد و در سال 65 ق ، به هلاكت رسيد .
ر . ك : اُسد الغابة : ج 5 ص 139 ش 4848 و ج 2 ص 49 ش 1217 ، الاستيعاب : ج 3 ص 444 ش 2399.
مُستعين
ابوالعباس احمد بن محمّد بن هارون ، مستعين بن معتصم بن رشيد ، در سال 221 ق ، به دنيا آمد و در سال 248 ق ، به هنگام مرگ برادر زاده اش منتصر ، با او بيعت شد . در سال 251 ق ، ميان معتز و مستعين ، فتنه هاى بسيار و درگيرى هاى سخت درگرفت تا آن كه