تمثيل عجيب [ در اختصاص قرائت ندبه در اعياد ]

براى اختصاص قرائت ندبه در اعياد مثالى مى گوييم و آن اين كه : اگر سلطانى را يد قاهرى از كشور او بيرون كند و به جاى او بنشيند و كارهايى را كه بايستى او انجام دهد ، اين غاصب مباشرت كند ، بديهى است كه پيروان و علاقه مندان و هواخواهان سلطان مزبور ،
هر وقت اين غاصب جايى را كه اختصاص به سلطان داشته ببينند قهرا متأثر شده و از بزرگ و رئيس خود كه يد غاصب ، بيرونش كرده متذكر خواهند شد ، مخصوصا اگر مقام مزبور از روزهاى بار عام و اذن عمومى و مورد جلوه عظمت و شأن و شوكت و رياست و جلالت سلطان مزبور باشد ؛ چه در اين صورت آن علاقه مند از ديدن و به خاطر آوردن چنين منظره و پيش آمد [ ى ] متأثر و منقلب شده و بى اختيار گريان و نالان خواهد شد ؛ زيرا طبق مَثَل معروف جاى سلطان خود را خالى و دشمن او را در جاى او خواهند ديد .
از اين روى است كه شيعيان در اعياد اربعه متأثر بوده اند ؛ براى اين كه روز عيد و جمعه مورد جلوه شكوه و ظهور عظمت حضرات معصومين كه زمامداران امور دين مى باشند مى باشد ، و نظر به تأثر دايمى كه بر دورى و زوال سلطنت سلطان مزبور دارند هميشه متأثر و متألم بوده اند ، ليكن رؤيت منظره مزبور بلكه رسيدن چنين روزى فقط بى آن كه منظره اى در خارج ، باشد براى اين تأثر كافى است ؛ زيرا چنين منظره هميشه در صقع حافظه و لوح دلشان مصور است .
منتها رسيدن چنين روز و مخصوصا مشاهده چنين منظره اى در خارج آن غم و حزن ثابت را تجديد و قرحه دل آن بى نوا را به مثابه بيشترى خواهد بود .
بدين جهت بوده است در معلى روزهاى جمعه بيرون مى رفته و عبارت مزبور را مى خوانده است .
و بدين جهت بوده است كه ائمه قرائت دعا را به اين روز اختصاص داده اند .

دو فايده مهمه [ اهميت دعاى ندبه در تأليفات علامه مجلسى ]

اول اين كه : از نقل مرحوم مجلسى دعاى ندبه را در زاد المعاد ، با اظهار اين كه : «من زيارات و توسلات راجعه به آن حضرت را در تحفة الزائر نقل كرده ام در اين جا به نقل عهد و زيارت مختصرى مى پردازم» ؛ چه از اين عبارت ظاهر مى شود كه در اين جا خلاصه و منتخب آنها را نقل مى كند و اختيار او همين دعاى طولانى را با وجود در نظر گرفتن رعايت اختصار بجز اهميت و عظمت دعا نتواند بود .

[ توثيق بزوفرى در كلمات ابن مشهدى ]

دوم آن كه : از عبارت ابن المشهدى قدس سره توثيق بزوفرى [ بر ]مى آيد ؛ زيرا گفته : آنچه من نقل مى كنم به وسيله ثقات به ائمه منتهى مى شود . پس قطعا اين شخص كه بزوفرى باشد داخل ثقات نامبرده خواهد شد و به مثل اين طريقه صاحب وسائل ^۱ ابراهيم بن هاشم پدر على بن ابراهيم صاحب تفسير را توثيق كرده ، چه گفته :
و يفهم توثيقه من تصحيح العلامة طرق الصدوق ، و من أول تفسير و لده علي بن إبراهيم حيث قال : و نحن ذاكرون و مخبرون ما انتهى إلينا و رواه مشايخنا و ثقاتنا عن الذين فرض اللّه طاعتهم . انتهى . و روايته فيه عن غير أبيه قليلة جدا .
اگر بگويى كه فرقى هست ؛ زيرا « و روايته فيه . . الخ » ، اشاره به كثرت روايت ابراهيم است ، و همچنين وثاقت على و معروفيت آن ثابت است .
خواهيم گفت : وثاقت ابن المشهدى ثابت و كثرت و قلت روايت به اصل مدعا مربوط نيست . بلى مؤكد مدعا مى باشد و غرض در اين جا تشبيه اصل استدلال است ^۲ .
در فصل دوم كتاب تحفة الزائر كه در بيان كيفيت و آداب زيارت حضرت صاحب الزمان است ، پس از بياناتى گفته :
و به سند معتبر منقول است از احمد بن ابراهيم كه گفت : شكايت كردم به محمد بن عثمان كه از نواب حضرت صاحب الامر بوده است كه : بسيار
مشتاقم به ديدن مولاى خود . گفت : به اشتياق ، خواهش ديدن آن حضرت هم دارى ؟ گفتم : بلى . گفت : خدا ثواب دهد بر اشتياق تو ، و روى مبارك آن حضرت را به تو بنمايد به آسانى و عافيت . پس گفت كه : آرزوى ديدن آن حضرت در اين ايام غيبت مكن و بايد كه مشتاق خدمت آن حضرت باشى ، و سؤال نكنى اجتماع با آن حضرت را كه اين از امور حتمى خداست ، و تسليم و انقياد مر امر خدا را لازم است ، و ليكن متوجه شو به سوى آن حضرت به زيارت كردن بعد از دوازده ركعت نماز كه در [ هر ] ركعت بعد از حمد سوره توحيد بخوانى ، و بعد از هر دو ركعت سلام بگويى و صلوات بر محمد و آل محمد بفرست ، پس بگو : سلام على آل ياسين ... تا آخر آنچه نقل كرده است . و سيد ابن طاووس رحمه الله فرموده است كه : اين زيارت معروف است به ندبه و از ناحيه مقدسه به سوى حميرى بيرون آمده است ، و امر فرموده است كه در سرداب مقدس بخوانند ، و زيارت ديگر ذكر كرده است كه بعد از اين در عرض حوائج و توسل به ائمه خواهد آمد . و سيد و شيخ محمد ابن المشهدى نقل كرده است از محمد بن على بن أبي قره كه او نقل كرده است از كتاب محمد بن الحسين بن سفيان البزوفري كه دعاى ندبه از براى صاحب الزمان مستحب است كه در عيدهاى چهار گانه بخوانند . و در آخر گفته : پس نماز زيارت بكن و هر دعا كه خواهى بكن كه مستحب است ان شاء اللّه تعالى . و شيخ محمد ابن المشهدى نماز را ذكر نكرده است .
در ص 242 و ص 243 از ثالث عشر بحار به اين موضوع اشارتى كرده است ، يعنى سندى را كه در جلد مزار از مزار كبير نقل مى كند اين جا هم نقل كرده و بياناتى دارد .