۴۳۹۰.الإمامُ الكاظمُ عليه السلامـ فِي وَصِيَّتِهِ لِهشَام ـ: ثُمّ ذَكرَ اُولي الألبابِ بأحْسَنِ الذِّكرِ و حَلاّهُم بأحْسَنِ الحِلْيةِ ، فقالَ : «يُؤتي الحِكمةَ مَن يَشاءُ وَ مَن يُؤتَ الحِكمَةَ فَقَد اُوتِيَ خَيرا كَثيرا» . يا هِشامُ ! إنّ اللّهَ يقولُ : «إنّ في ذلكَ لَذِكرى لِمَنْ كانَ لَهُ قَلْبٌ»^۱ يعني العَقلَ ، و قالَ : «و لَقد آتَيْنا لُقْمانَ الحِكْمَةَ»^۲ قالَ : الفَهْمَ و العَقلَ . ^۳

۴۳۹۱.عنه عليه السلام :قيلَ لِلُقمانَ : ما يَجْمَعُ مِن حِكْمتِكَ؟ قالَ : لا أسْألُ عَمّا كُفِيتُهُ ، و لا أتَكَلّفُ ما لا يَعْنيني . ^۴

۴۳۹۲.بحار الأنوار :دخلَ لُقمانُ على داوودَ و هو يَسْرِدُ الدِّرْعَ ......... فأرادَ أنْ يَسألَهُ فأدْرَكَتْهُ الحِكمَةُ فسَكَتَ ، فلَمّا أتَمَّها لَبِسَها و قالَ : نِعْمَ لَبوسُ الحَربِ أنتِ ، فقالَ : الصَّمتُ حِكمَةٌ و قَليلٌ فاعِلُهُ ، فقالَ لَه داوودُ عليه السلام : بحقٍّ ما سُمّيتَ حكيما . ^۵

(انظر) الأدب : باب 59 .
بحار الأنوار: 1/215 كلام المجلسيّ في تفسير الحكمة .
بحار الأنوار : 24 / 86 باب 32 .

۴۳۹۰.امام كاظم عليه السلامـ در سفارش خود به هشام ـفرمود : آن گاه [خداوند] از خردمندان با بهترين نام ياد كرد و زيباترين زيور را بر قامت آنان پوشانيد؛ و فرمود : «به هر كه خواهد حكمت عطا كند و به هر كس حكمت عطا شود خوبى فراوان داده شده است» . اى هشام ! خداوند مى فرمايد: «هر آينه در آن پند و ياد آورى است براى كسى كه دل دارد» يعنى خِرَد . و فرمود : «همانا لقمان را حكمت داديم» [يعنى ]فهم و خِرَد .

۴۳۹۱.امام كاظم عليه السلام :به لقمان گفته شد : چكيده حكمت تو چيست ؟ گفت : از آنچه مى دانم نمى پرسم و براى آنچه به من مربوط نمى شود خود را به زحمت نمى اندازم .

۴۳۹۲.بحار الأنوار :لقمان بر داوود وارد شد. ديد زره مى بافد ......... خواست از او بپرسد، اما حكمت به سراغش آمد و خاموش ماند . وقتى داوود كار بافتن زره را تمام كرد، آن را پوشيد و گفت : تو جامه خوبى براى جنگ هستى. لقمان گفت: سكوت، حكمت است و كسانى كه آن را رعايت كنند اندكند. داوود عليه السلام به او گفت : تو را، به حقّ حكيم ناميده اند .

۴۳۸۴.عنه عليه السلام :كانتِ الفُقَهاءُ و الحُكَماءُ إذا كاتَبَ بَعضُهُم بَعْضا كَتَبوا بثَلاثٍ ليسَ مَعَهُنَّ رابِعَةٌ : مَن كانتِ الآخِرَةُ هَمَّهُ كَفاهُ اللّهُ هَمَّهُ مِن الدُّنيا ، و مَن أصْلَحَ سَريرَتَهُ أصْلَحَ اللّهُ عَلانِيَتَهُ، و مَن أصْلَحَ فيما بَيْنَهُ و بَينَ اللّهِ أصْلَحَ اللّهُ فيما بَينَهُ و بينَ النّاسِ . ^۱

۴۳۸۵.الإمامُ الباقرُ عليه السلامـ في تفسيرِ قول اللّه :«و مَن يُؤْتَ الحِكْمَةَ فَقَد اُوتِيَ خَيرا كَثيرا»ـ: المَعرِفَةُ . ^۲

۴۳۸۶.عنه عليه السلامـ و قد سألَهُ أبو بصيرٍ عن قولِ اللّهِ :«و مَن يُؤْتَ الحِكْمَةَ فَقَد اُوتيَ خَيرا كَثيرا»ـ: هِي طاعَةُ اللّهِ و مَعرِفَةُ الإمامِ. ^۳

۴۳۸۷.عنه عليه السلامـ أيضا في تفسير الآية ـ: مَعرِفَةُ الإمامِ و اجْتِنابُ الكَبائرِ الّتي أوْجَبَ اللّهُ علَيها النّارَ . ^۴

۴۳۸۸.عنه عليه السلام :قيلَ لِلُقمانَ : ما الّذي أجْمَعْتَ علَيهِ مِن حِكمَتِكَ ؟ قالَ : لا أتَكلَّفُ ما قَد كُفِيتُهُ ، و لا اُضيِّعُ ما وُلِّيتُهُ . ^۵

۴۳۸۹.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ أيضا ـ: إنّ الحِكمَةَ المَعرِفَةُ و التَّفَقّهُ في الدِّينِ ، فمَن فَقِهَ مِنكُم فهُو حَكيمٌ . ^۶

۴۳۸۴.امام على عليه السلام :فقيهان و حكيمان هرگاه با يكديگر مكاتبه مى كردند سه نكته مى نوشتند كه چهارمى نداشت : هركه همه فكرش آخرت باشد، خداوند دنياى او را كفايت كند ، هر كس درون خود را درست گرداند، خداوند برونش را اصلاح كند و هركه رابطه ميان خود و خدايش را درست كند، خداوند رابطه ميان او و مردم را سامان دهد .

۴۳۸۵.امام باقر عليه السلامـ در تفسير قول خداوند كه فرمود: «و به هر كس حكمت عطا شود خوبى فراوان داده شده است» ـفرمود : [مراد از حكمت ]معرفت است .

۴۳۸۶.امام باقر عليه السلامـ در پاسخ به سؤال ابو بصير از آيه «و به هر كس حكمت عطا شود خوبى فراوان داده شده است» ـ: مراد از حكمت، فرمانبرى از خدا و شناخت امام است .

۴۳۸۷.امام باقر عليه السلامـ نيز در تفسير همان آيه ـفرمود : مراد از حكمت ، شناخت امام و دورى كردن از گناهان كبيره است، گناهانى كه خداوند كيفر آتش را براى آنها مقرّر داشته است .

۴۳۸۸.امام باقر عليه السلام :به لقمان گفته شد : خلاصه حكمت تو چيست ؟ گفت : براى تحصيل آنچه مرا كفايت شده است خود را به زحمت نمى اندازم و آنچه را عهده دارش شده ام تباه نمى گردانم .

۴۳۸۹.امام صادق عليه السلامـ نيز در تفسير همان آيه ـفرمود : همانا حكمت عبارت است از شناخت و فهم دين ؛ پس هر يك از شما كه در دين فقيه و فهيم باشد، حكيم است.