۴۷۸۶.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :يُسْلَكُ بالسَّعيدِ طَريقَ الأشْقياءِ حتّى يَقولَ النّاسُ : ما أشْبَهَهُ بِهِم ، بَلْ هُو مِنهُم !ثُمّ يَتَدارَكُهُ السَّعادَةُ . و قَد يُسْلَكُ بالشَّقِيِّ طَريقَ السُّعَداءِ حتّى يَقولَ النّاسُ : ما أشْبَهَهُ بهِم ، بَلْ هُو مِنْهُم ! ثُمّ يَتَدارَكُهُ الشَّقاء . إنّ مَن عَلِمَهُ اللّهُ تعالى سَعيدا و إنْ لَم يَبْقَ مِن الدُّنيا إلاّ فُواقُ ناقَةٍ خَتَمَ لَهُ بالسَّعادَةِ . ^۱

(انظر) عنوان 233 «السعادة» ، 273 «الشقاوة» .

1003

موجِباتُ حُسنِ العاقِبَةِ

الكتاب :

وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاَةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها لا نَسْأَلُكَ رِزْقا نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَ الْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوى» . ^۲

تِلْكَ الدَّارُ الاْخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لا يُريدُونَ عُلُوّا فِي الْأَرْضِ وَ لاَ فَسَادا وَ الْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ» . ^۳

الحديث :

۴۷۸۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إنْ أرَدْتَ أنْ يُؤْمِنَكَ اللّهُ سُوءَ العاقِبَةِ فاعْلَمْ أنَّ ما تَأْتيهِ مِن خَيرٍ فبفَضْلِ اللّهِ و تَوفيقِهِ ، و ما تَأْتيهِ مِن سُوءٍ فبِإمْهالِ اللّهِ و إنْظارِهِ إيّاكَ و حِلْمِهِ و عَفْوِهِ عَنكَ . ^۴

۴۷۸۶.امام صادق عليه السلام :گاه انسان خوشبخت، راه شور بختان را مى پيمايد، چندان كه مردم مى گويند : چقدر او شبيه نگون بختان است، بلكه يكى از آنان است ؛ اما سرانجام، خوشبختى به سراغش مى آيد . و گاه انسان بدبخت [در آغاز ،] راه نيكبختان را مى پويد، تا آن جا كه مردم مى گويند : چقدر او شبيه سعادتمندان است، بلكه از خود آنان است، اما سرانجام، بدبختى، او را فرا مى گيرد. كسى كه علم خدا، بر خوشبختى او تعلّق گرفته است، اگر از عمر دنيا [زمانى] به اندازه فاصله ميان دو شير دوشيدن شتر باقى مانده باشد ، سرانجام خوشبخت مى شود .

1003

موجبات نيك فرجامى

قرآن :

«كسان خود را به نماز فرمان ده و خود در آن كار پافشارى كن . از تو روزى نمى خواهيم . ما به تو روزى مى دهيم . و فرجام از آن پرهيزگارى است».

«اين سراى آخرت را از آن كسانى ساخته ايم كه در اين جهان نه خواهان برترى جويى هستند و نه خواهان فساد ، و فرجام نيك از آن پرهيزگاران است» .

حديث :

۴۷۸۷.امام على عليه السلام :اگر مى خواهى كه خداوند تو را از بد عاقبتى نگه دارد بدان كه هر خوبى كه به تو مى رسد از فضل و توفيق خداست و هر بدى كه به تو مى رسد خداوند به تو مهلت و فرصت داده است .از بردبارى و گذشت او نسبت به خودت بترس .

۴۷۸۲.عنه عليه السلام :إنّ حَقيقةَ السّعادَةِ أن يُخْتَمَ للمَرءِ عَمَلُهُ بالسَّعادَةِ ، و إنَّ حَقيقةَ الشَّقاءِ أنْ يُخْتَمَ للمَرْءِ عَمَلُهُ بالشَّقاءِ . ^۱

۴۷۸۳.عنه عليه السلام :الدُّنيا كُلُّها جَهْلٌ إلاّ مَواضِعَ العِلْمِ ، و العِلْمُ كُلُّهُ حُجَّةٌ إلاّ ما عُمِلَ بهِ ، و العَمَلُ كُلُّهُ رِياءٌ إلاّ ما كانَ مُخْلَصا ، و الإخْلاصُ على خَطَرٍ حتّى يَنْظُرَ العَبدُ بما يُخْتَمُ لَهُ . ^۲

۴۷۸۴.كنز العمّال :جاءَ عَمرو بنُ جُرْمـوزٍ إلى عليِّ بنِ أبي طالبٍ بسَيفِ الزُّبيرِ ، فأخَذَهُ عليٌّ فنَظَرَ إلَيهِ ، ثُمَّ قالَ : أمَا و اللّهِ لَرُبَّ كُرْبَةٍ و كَرِيهٍ قَد فَرّجَها صاحِبُ هذا السَّيفِ عَن وَجْهِ رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ! ^۳

۴۷۸۵.معاني الأخبار :قالَ عيسى عليه السلام : إنَّ النّاسَ يقولونَ : إنّ البِناءَ بأساسِهِ و أنا لا أقولُ لَكُم كذلكَ . قالوا : فماذا تقولُ يا رُوحَ اللّهِ ؟ قالَ : بحَقٍّ أقولُ لَكُم : إنّ آخِرَ حَجَرٍ يَضَعُهُ العامِلُ هُو الأساسُ . ^۴

قال أبو فَرْوَةَ ـ و هُو راوي الحديثِ ـ : إنَّما أرادَ خاتِمَةَ الأمْرِ .

۴۷۸۲.امام على عليه السلام :حقيقت خوشبختى آن است كه عمل انسان به خوشبختى ختم شود، و حقيقت بدبختى آن است كه عمل انسان با بدبختى به سرانجام رسد.

۴۷۸۳.امام على عليه السلام :دنيا سراسر نادانى است، مگر آن جا كه علم باشد و علم همه اش حجّت [بر ضد عالم ]است، مگر آنچه مورد عمل قرار گيرد و عمل يكسره ريا است، مگر آن چه از روى اخلاص باشد و اخلاص در معرض خطر است، تا بنده بنگرد كه عاقبتش چون است .

۴۷۸۴.كنز العمّال :عمرو بن جُرموز شمشير زبير را نزد على بن ابى طالب آورد . حضرت آن را گرفت و بدان نگاهى كرد و فرمود : به خدا قسم چه بسيار رنج و اندوهها كه صاحب اين شمشير از چهره پيامبر خدا صلى الله عليه و آله زدود [امّا ......... ].

۴۷۸۵.معانى الأخبار :مسيح عليه السلام فرمود: مردم مى گويند : ساختمان به شالوده آن است، اما من به شما چنين نمى گويم . عرض كردند : پس شما چه مى گويى، اى روح اللّه ؟ فرمود : حقيقتى را به شما بگويم : آخرين سنگى كه كارگر مى گذارد، اساس كار است .

ابو فروه ، راوى حديث ، مى گويد : مراد آن حضرت، عاقبت كار است .