1037

مُراعاةُ الأَهَمِّ فَالأَهَمِّ

۴۹۴۴.صحيح البخاري عن ابن عبّاس :لَمّا بَعَثَ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله مُعاذَ بنَ جَبَلٍ إلى نَحوِ أهلِ اليَمَنِ ، قالَ لَهُ : إنَّكَ تَقدَمُ عَلى قَومٍ مِن أهلِ الكِتابِ ، فَليَكُن أوَّلَ ما تَدعوهُم إلى أن يُوَحِّدُوا اللّهَ تَعالى ، فَإِذا عَرَفوا ذلِكَ فَأَخبِرهُم أنَّ اللّهَ فَرَضَ عَلَيهِم خَمسَ صَلَواتٍ في يَومِهِم و لَيلَتِهِم ، فَإِذا صَلَّوا فَأَخبِرهُم أنَّ اللّهَ افتَرَضَ عَلَيهِم زَكاةً في أموالِهِم تُؤخَذُ مِن غَنِيِّهِم فَتُرَدُّ عَلى فَقيرِهِم ، فَإِذا أقَرّوا بِذلِكَ فَخُذ مِنهُم ، و تَوَقَّ كَرائِمَ أموالِ النّاسِ . ^۱

۴۹۴۵.التّوحيد عن ابن عبّاس :جاءَ أعرابِيٌّ إلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله فَقالَ : يا رَسولَ اللّهِ ، عَلِّمني مِن غَرائِبِ العِلمِ . قالَ : ما صَنَعتَ في رَأسِ العِلمِ حَتّى تَسأَلَ عَن غَرائِبِهِ ؟ !قالَ الرَّجُلُ : ما رَأسُ العِلمِ يا رَسولَ اللّهِ ؟ قالَ : مَعرِفَةُ اللّهِ حَقَّ مَعرِفَتِهِ . قالَ الأَعرابِيُّ : و ما مَعرِفَةُ اللّهِ حَقَّ مَعرِفَتِهِ ؟ قالَ : تَعرِفُهُ بِلا مِثلٍ و لا شِبهٍ و لا نِدٍّ ، و أنَّهُ واحِدٌ أحَدٌ ظاهِرٌ باطِنٌ أوَّلٌ آخِرٌ ، لا كُفوَ لَهُ و لا نَظيرَ ، فَذلِكَ حَقُّ مَعرِفَتِهِ . ^۲

1037

مراعات ترتيب اهمّيت

۴۹۴۴.صحيح البخارىـ به نقل از ابن عباس ـ: هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله معاذ بن جبل را به سوى مردم يمن فرستاد ، به او فرمود : تو نزد گروهى از اهل كتاب مى روى. از اين رو ، مى بايد نخستين دعوت تو از آنان ، يكتا پرستى خداوند متعال باشد. اگر توحيد را شناختند ، به آنان باز گو كه خداوند در شبانه روزشان پنج نماز بر آنان واجب كرده است ؛ و هرگاه نماز را به پاى داشتند ، به آنان بگو كه خداوند ، در اموالشان زكات قرار داده تا از بى نيازشان ستانده شود و به تهى دستشان داده شود . پس هرگاه بدان اذعان كردند ، از آنان زكات بگير و از گزيده اموال مردم ، اجتناب كن.

۴۹۴۵.التوحيدـ به نقل از ابن عباس ـ: مردى باديه نشين نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و گفت : اى رسول خدا! از شگفتى هاى دانش به من بياموز. فرمود : «تو با اساس علم چه كرده اى كه حال ، خواهان شگفتى هاى آن هستى؟!» . آن مرد گفت : اساس علم چيست اى رسول خدا؟ فرمود : «شناخت خداوند ، چنان كه بايسته اوست». اعرابى گفت : شناخت بايسته خداوند چيست؟ فرمود : «او را بشناسى كه نظير، شبيه و انباز ندارد و او يگانه ، يكتا، ظاهر، باطن، اوّل و آخر است و هم سنگ و همسان ندارد . اين است حقّ شناخت خداوند».

۴۹۳۹.عنه عليه السلام :لا تَتَكَلَّمَنَّ إذا لَم تَجِد لِلكَلامِ مَوقِعا . ^۱

۴۹۴۰.عنه عليه السلام :كُن كَالطَّبيبِ الرَّفيقِ ؛ الَّذي يَضَعُ الدَّواءَ بِحَيثُ يَنفَعُ . ^۲

۴۹۴۱.الإمامُ الحسينُ عليه السلامـ لاِبنِ عَبّاسٍ ـ: يَا بنَ عَبّاسٍ ، لا تَكَلَّمَنَّ في ما لا يَعنيكَ ؛ فَإِنَّني أخافُ عَلَيكَ فيهِ الوِزرَ . و لا تَكَلَّمَنَّ في ما يَعنيكَ حَتّى تَرى لِلكَلامِ مَوضِعا ؛ فَرُبَّ مُتَكَلِّمٍ قَد تَكَلَّمَ بِالحَقِّ فَعيبَ . ^۳

۴۹۴۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :لا تَكَلَّم بِما لا يَعنيكَ ، و دَع كَثيرا مِنَ الكَلامِ في ما يَعنيكَ حَتّى تَجِدَ لَهُ مَوضِعا ؛ فَرُبَّ مُتَكَلِّمٍ تَكَلَّمَ بِالحَقِّ بِما يَعنيهِ في غَيرِ مَوضِعِهِ فَتَعِبَ . ^۴

۴۹۴۳.عنه عليه السلامـ لِأَصحابِهِ ـ: اِسمَعوا مِنّي كَلاما هُوَ خَيرٌ لَكُم مِنَ الدُّهمِ المُوَقَّفَةِ : لا يَتَكَلَّم أحَدُكُم بِما لا يَعنيهِ، وَ ليَدَع كَثيرا مِنَ الكَلامِ في ما يَعنيهِ حَتّى يَجِدَ لَهُ مَوضِعا ؛ فَرُبَّ مُتَكَلِّمٍ في غَيرِ مَوضِعِهِ جَنى عَلى نَفسِهِ بِكَلامِهِ . ^۵

۴۹۳۹.امام على عليه السلام :وقتى براى گفتار ، زمان مناسبى نمى بينى ، سخن مگو.

۴۹۴۰.امام على عليه السلام :به سان طبيب مداراگر باش كه دوا را در آن جايى كه سود بخشد ، مى نهد.

۴۹۴۱.امام حسين عليه السلامـ به ابن عباس ـفرمود : اى ابن عباس! در آنچه سودى به تو نبخشد ، سخن مگو ، كه من مى ترسم گناهى بر دوش تو باشد ؛ و بدانچه سود بخشد ، تنها هنگامى سخن بگو كه براى گفتار ، فرصت را مناسب بينى ، كه بسا گوينده اى به حقّ سخن گويد ؛ امّا مورد نكوهش قرار گيرد.

۴۹۴۲.امام صادق عليه السلام :بدانچه سودت نبخشد ، سخن مگو و بسيارى از كلام مفيد را وا گذار ، مگر آن كه فرصت را براى آن مناسب بيابى، كه اى بسا گوينده اى كه مفيد و به حق ، سخن مى گويد ، امّا چون به جايش نيست ، به زحمت مى افتد.

۴۹۴۳.امام صادق عليه السلامـ به يارانش ـفرمود : از من گفتارى بشنويد كه براى شما از شتران سياه موى ^۶ بهتر است : هيچ كس بدانچه سودش نبخشد ، سخن نگويد، و در آن جا كه مفيد است ، بسيارى از گفتار را وا نهد ، مگر آن كه زمان مناسب بيابد، كه بسا گوينده اى كه نا به جا سخن گويد و با گفتارش بر خود جفا كند.