۵۴۴۲.لُقمانُ عليه السلامـ لابنهِ و هُو يَعِظُهُ ـ: يا بُنَيَّ ، كُنْ ذا قَلبَينِ : قَلبٌ تَخافُ باللّهِ ^۱ خَوفا لا يُخالِطُهُ تَفْريطٌ ، و قَلبٌ تَرجو بهِ اللّهَ رَجاءً لا يُخالِطُهُ تَغْريرٌ . ^۲

(انظر) العُجب : باب 2484 .

1148

عَلاماتُ الخائِفِ

الكتاب :

وَ أَمّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى * فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ المَأْوى» . ^۳

الحديث :

۵۴۴۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن رَجا شَيئا طَلَبهُ ، و مَن خافَ شَيئا هَربَ مِنهُ ، ما أدْري ما خَوفُ رجُلٍ عَرضَتْ لَهُ شَهْوَةٌ فلَم يَدَعْها لِما خافَ مِنهُ ! و ما أدْري ما رَجاءُ رجُلٍ نَزلَ بهِ بَلاءٌ فلَم يَصبِرْ علَيهِ لِما يَرْجو ! ^۴

۵۴۴۴.عنه عليه السلام :كُلُّ خَوفٍ مُحَقَّقٌ إلاّ خَوفَ اللّهِ فإنّهُ مَعلولٌ ......... إنْ هُـو خافَ عَبدا مِن عَبيدِهِ أعْطاهُ مِن خَوفِهِ ما لا يُعْطي رَبَّهُ ، فجَعـلَ خَوفَهُ مِن العِبادِ نَقْدا ، و خَوفَهُ مِن خالِقهِ ضِمارا و وَعْدا . ^۵

۵۴۴۲.لقمان عليه السلامـ در اندرز به فرزندش ـفرمود : فرزندم ! داراى دو دل باش : با يك دل از خدا بترس ، ترسى كه در آن تفريط راه نيابد و با دلى ديگر به خدا اميدوار باش ، اميدى كه تو را غرّه نسازد .

1148

نشانه هاى خدا ترس

قرآن :

«اما هر كس كه از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوى باز دارد قطعا بهشت جايگاه اوست» .

حديث :

۵۴۴۳.امام على عليه السلام :كسى كه به چيزى اميدوار باشد ، در طلب آن بر مى آيد و آن كه از چيزى بترسد ، از آن مى گريزد . من نمى دانم ترس و بيمِ آن كسى كه با خواهشى نفسانى رو به رو شود ، اما آن را ، به سبب آنچه از آن مى ترسد (عذاب و كيفر الهى) ، رها نمى كند، چه معنا دارد؟! و نمى دانم اميدوارى كسى كه به سختى و مصيبتى گرفتار مى شود، اما اميدش [به اجر و ثواب الهى] او را به شكيبايى در برابر آن وا نمى دارد، چه مفهومى دارد؟!

۵۴۴۴.امام على عليه السلام :هر ترسى حقيقى است ، جز ترس از خدا كه بيمار است ^۶ ......... اگر كسى از بنده اى از بندگان خدا بترسد ، از روى ترس، به گونه اى با او برخورد مى كند كه با پروردگار خود نمى كند . پس، او ترس از بندگان را نقد قرار داده و ترس از آفريدگارِ خويش را نسيه و وعده .

۵۴۳۷.عنه عليه السلام :إنِ اسْتَطَعْتُم أنْ يَشْتَدَّ خَوفُكُم مِن اللّهِ و أنْ يَحْسُنَ ظَنُّكُم بهِ فاجْمَعوا بَينَهُما ، فإنّ العَبدَ إنّما يكونُ حُسنُ ظَنِّهِ برَبّهِ على قَدْرِ خَوفهِ مِن رَبّهِ ، و إنَّ أحسَنَ النّاسِ ظَنّا باللّهِ أشَدُّهُم خَوفا للّهِ . ^۱

۵۴۳۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :يَنْبَغي للمؤمنِ أنْ يَخافَ اللّهَ خَوفا كأنّهُ يُشْرِفُ على النّارِ ، و يَرْجوَهُ رَجاءً كأنّهُ مِن أهْلِ الجَنّةِ . ^۲

۵۴۳۹.عنه عليه السلام :ارْجُ اللّهَ رَجاءً لا يُجَرّئُكَ على مَعاصيهِ ، و خَفِ اللّهَ خَوفا لا يُؤْيِسُكَ مِن رَحمَتِهِ . ^۳

۵۴۴۰.عنه عليه السلام :كانَ أبي عليه السلام يقولُ : إنّهُ لَيس مِن عَبدٍ مؤمنٍ إلاّ و في قَلْبهِ نُورانِ : نورُ خِيفَةٍ و نورُ رَجاءٍ ، لَو وُزِنَ هذا لَم يَزِدْ على هذا ، و لَو وُزِنَ هذا لَم يَزِدْ على هذا . ^۴

۵۴۴۱.عنه عليه السلام :مِن وصايا لُقمانَ لابنهِ : خَفِ اللّهَ عزّ و جلّ خِيفَةً لَو جِئْتَهُ ببِرِّ الثّقلَينِ لعَذّبَكَ ، و ارْجُ اللّهَ رجَاءً لَو جِئْتَهُ بذُنوبِ الثّقلَينِ لَرحِمَكَ . ^۵

۵۴۳۷.امام على عليه السلام :اگر مى توانيد ميان ترس شديد از خدا و خوش گمانيتان به او ، جمع كنيد ؛ زيرا خوش گمانى (اميدوارى) بنده به خدا، به اندازه بيم او از پروردگارش مى باشد. خوش گمانترين مردم به خداوند، خدا ترس ترين آنان است .

۵۴۳۸.امام صادق عليه السلام :سزاوار است كه مؤمن از خداوند چنان بترسد كه گويى بر لبه دوزخ قرار دارد، و به او چنان اميدوار باشد كه گويى اهل بهشت است .

۵۴۳۹.امام صادق عليه السلام :به خداوند چنان اميدوار باش كه تو را بر انجام گناهان بى پروا نكند و از خدا چنان بترس كه تو را از رحمت او نوميد نسازد .

۵۴۴۰.امام صادق عليه السلام :پدرم عليه السلام مى فرمود: هيچ بنده مؤمنى نيست مگر آن كه در دلش دو نور است : نور ترس و نور اميد كه اگر هر يك از آنها را وزن كنى بر ديگرى فزونى نيابد .

۵۴۴۱.امام صادق عليه السلام :از سفارشهاى لقمان به فرزندش اين بود: از خداوند عزّ و جلّ چنان بترس كه اگر نيكىِ جنّ و انس را نزدش آورى [باز گمان كنى كه] تو را عذاب كند و به او چنان اميدوار باش كه اگر گناهان جنّ و انس را نزدش ببرى، تو را خواهد بخشيد .