۴۴۰۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :اغْلِبِ الشّهْوَةَ تَكْمُلْ لكَ الحِكمَةُ . ^۱

۴۴۰۲.عنه عليه السلام :كَسْبُ الحِكمَةِ إجْمالُ النُّطقِ ، و اسْتِعْمالُ الرِّفْقِ . ^۲

۴۴۰۳.عنه عليه السلام :لا حِكمَةَ إلاّ بعِصْمَةٍ . ^۳

۴۴۰۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :مَن زَهِدَ في الدُّنيا أثْبَتَ اللّهُ الحِكمَةَ في قَلبِهِ ، و أنْطَقَ بها لِسانَهُ . ^۴

۴۴۰۵.تنبيه الخواطر :قيل لِلُقمانَ عليه السلام : أ لَسْتَ عبدَ آلِ فُلانٍ ؟ قالَ : بلى . قيلَ : فما بَلغَ بكَ ما نَرى ؟ قالَ : صِدقُ الحديثِ ، و أداءُ الأمانَةِ، و تَركُ ما لا يَعْنيني ، و غَضُّ بَصَري ، و كَفُّ لِساني ، و عِفّةُ طُعْمَتي ، فمَن نَقَصَ عن هذا فهُو دُوني ، و مَن زادَ علَيهِ فهُو فَوقي ، و مَن عَمِلَهُ فهُو مِثْلي . ^۵

(انظر) الصوم : باب 2329 .

۴۴۰۱.امام على عليه السلام :بر شهوت (خواهش نفس) چيره شو ، حكمتت به كمال مى رسد .

۴۴۰۲.امام على عليه السلام :به دست آوردن حكمت با كوته گويى و در پيش گرفتن نرمى و مدارا ميسر مى شود.

۴۴۰۳.امام على عليه السلام :حكمت، جز با خويشتندارى از گناه به دست نمى آيد .

۴۴۰۴.امام صادق عليه السلام :هركه به دنيا پشت كند، خداوند حكمت را در دلش استوار گرداند و زبانش را به آن گويا سازد .

۴۴۰۵.تنبيه الخواطر :به لقمان عليه السلام گفته شد : مگر تو بنده فلان خاندان نيستى ؟ گفت : چرا . گفته شد : پس از چه راه به اين مقام كه مى بينيم رسيدى؟ گفت : با راستگويى و امانتدارى و فرو گذاشتن هر آنچه بيهوده است و فروهشتن چشمانم [از حرام] ، و نگه داشتن زبانم ، و خوردن غذاى حلال و پاكيزه . پس هر كس كمتر از اين باشد، فرو دست من است و هركه بيش از اينها داشته باشد، فراتر از من است و هركه اينها را داشته باشد، همتاى من است .

922

رَأسُ الحِكمَةِ

۴۳۹۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :رأسُ الحِكمَةِ مَخافَةُ اللّهِ . ^۱

۴۳۹۴.عنه صلى الله عليه و آله :خَشْيَةُ اللّهِ رأسُ كُلِّ حِكمَةٍ . ^۲

۴۳۹۵.عنه صلى الله عليه و آله :إنّ أشْرَفَ الحَديثِ ذِكْرُ اللّهِ ، و رأسَ الحِكمَةِ طاعَتُهُ . ^۳

۴۳۹۶.عنه صلى الله عليه و آله :إنّ الرِّفْقَ رأسُ الحِكمَةِ . ^۴

۴۳۹۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :حِفْظُ الدِّين ثَمرَةُ المَعرِفَةِ و رَأسُ الحِكْمَةِ . ^۵

۴۳۹۸.عنه عليه السلام :رَأسُ الحِكمَةِ تَجنُّبُ الخُدَعِ . ^۶

۴۳۹۹.عنه عليه السلام :رأسُ الحِكمَةِ لُزومُ الحقِّ و طاعَةُ المُحِقِّ . ^۷

923

ما يورِثُ الحِكمَةَ

۴۴۰۰.بحار الأنوار :في حديثِ المعراجِ : يا أحمدُ، إنّ العبدَ إذا أجاعَ بَطْنَهُ و حَفِظَ لِسانَهُ عَلَّمْتُهُ الحِكمَةَ ، و إنْ كانَ كافرا تكونُ حِكمَتُهُ حُجّةً علَيهِ و وَبالاً ، و إنْ كانَ مؤمنا تكونُ حِكمَتُهُ لَهُ نورا و بُرهانا و شِفاءً و رَحمَةً ، فيَعلَمُ ما لَم يَكُن يَعلَمُ و يُبْصِرُ ما لَم يَكُن يُبْصِرُ ، فأوَّلُ ما اُبَصِّرُهُ عُيوبَ نَفْسِهِ حتّى يَشْتَغِلَ عَن عُيوبِ غَيرِهِ ، و اُبصِّرُهُ دَقائقَ العِلمِ حتّى لا يَدْخُلَ علَيهِ الشَّيطانُ . ^۸

922

سرآمد حكمت

۴۳۹۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :ترس از خدا، سرآمد حكمت است .

۴۳۹۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :ترس از خدا، سرآمد هر حكمتى است .

۴۳۹۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بهترين سخن، ذكر خداست و سرآمد حكمت، اطاعت از اوست .

۴۳۹۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مدارا كردن، سرآمد حكمت است .

۴۳۹۷.امام على عليه السلام :حفظ دين، ثمره معرفت و سرآمد حكمت است .

۴۳۹۸.امام على عليه السلام :دورى از فريبها ، سرآمد حكمت است .

۴۳۹۹.امام على عليه السلام :ملازمت با حقّ و فرمانبرى از مُحقّ، سرآمد حكمت است .

923

آنچه حكمت مى آورد

۴۴۰۰.بحار الأنوار :در حديث معراج آمده است : اى احمد ! هر گاه بنده شكم خويش را گرسنگى دهد و زبانش را نگه دارد، حكمت را به او بياموزم . اگر كافر باشد حكمت او دليلى بر ضد او و وبال گردنش خواهد بود و اگر مؤمن باشد حكمتش براى او نور و برهان و شفا و رحمت خواهد شد. پس، آنچه را نمى دانسته است، بداند و آنچه را نمى ديده است، ببيند . نخستين چيزى كه به او نشان دهم عيبهاى خود اوست، تا بدين سبب از پرداختن به عيبهاى ديگران باز ماند، و دقايق علم را به او نشان دهم، تا شيطان به وجود او راه نيابد .