۴۵۰۴.عنه عليه السلام :بالحِلمِ تَكثُرُ الأنْصارُ . ^۱

۴۵۰۵.عنه عليه السلام :بالحِلمِ عنِ السَّفيهِ يَكثُرُ الأنْصارُ علَيهِ . ^۲

۴۵۰۶.عنه عليه السلام :الحِلمُ عِندَ شِدَّةِ الغَضَبِ يُؤمِنُ غَضَبَ الجَبّارِ . ^۳

۴۵۰۷.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :يَظْفَرُ مَن يَحْلُمُ . ^۴

۴۵۰۸.عنه عليه السلام :كفى بالحِلمِ ناصِرا . ^۵

944

تَفسيرُ الحِلمِ

۴۵۰۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ليسَ بحَليمٍ مَن لَم يُعاشِرْ بالمَعروفِ مَن لا بُـدَّ لَـهُ مِن مُعاشَرَتِهِ حَتّى يَجعَلَ اللّهُ لَهُ مِن ذلك مَخرَجا . ^۶

۴۵۱۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لَيس الحَليمُ مَن عَجَزَ فهَجَمَ و إذا قَدَرَ انْتَقَمَ ، إنَّمَا الْحَليمُ مَن إذا قَدَرَ عفا ، و كانَ الحِلمُ غالبا على كُلِّ أمْرِهِ . ^۷

۴۵۱۱.عنه عليه السلام :لا حِلمَ كالصَّبرِ و الصّمتِ . ^۸

۴۵۱۲.عنه عليه السلام :كَمالُ العِلمِ الحِلمُ ، و كَمالُ الحِلمِ كَثرَةُ الاحْتِمالِ و الكَظْمِ . ^۹

۴۵۰۴.امام على عليه السلام :با بردبارى است كه ياران زياد مى شوند.

۴۵۰۵.امام على عليه السلام :بردبارى كردن در برابر نادان، ياران انسان را بر ضد نادان زياد مى كند .

۴۵۰۶.امام على عليه السلام :بردبارى كردن در اوج خشم، آدمى را از خشم [خداى] جبّار در امان مى دارد .

۴۵۰۷.امام صادق عليه السلام :هر كه بردبار باشد، پيروز مى شود .

۴۵۰۸.امام صادق عليه السلام :بردبارى، بهترين ياور است .

944

تفسير بردبارى

۴۵۰۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بردبار نيست آن كه با كسى كه چاره اى از معاشرت با او ندارد، به نيكى معاشرت نكند، تا اين كه خداوند براى او راه گريزى از معاشرت با وى فراهم آورد.

۴۵۱۰.امام على عليه السلام :بردبار نيست كسى كه چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت يابد انتقام كشد ، بلكه بردبار كسى است كه قدرت [انتقام] داشته باشد، اما گذشت كند و بردبارى بر تمامى امور او غالب باشد .

۴۵۱۱.امام على عليه السلام :هيچ بردباريى چون شكيبايى و خاموشى نيست .

۴۵۱۲.امام على عليه السلام :كمال دانش بردبارى است، و كمال بردبارى به تحمّل فراوان و فرو خوردن خشم.

943

ثَمَراتُ الحِلمِ

۴۴۹۶.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :فأمّا الحِلمُ فمِنهُ رُكوبُ الجَميلِ ، و صُحبَةُ الأبْرارِ ، و رَفْعٌ مِن الضَّعَةِ ، و رَفْعٌ مِن الخَساسَةِ ، و تَشَهّي الخَيرِ ، و تَقَرُّبُ صاحِبِه مِن مَعالي الدَّرَجاتِ ، و العَفوُ ، و المَهلُ ، و المَعروفُ ، و الصَّمتُ ، فهذا ما يَتَشَعّبُ للعاقلِ بحِلمِهِ . ^۱

۴۴۹۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن حَلُمَ سادَ . ^۲

۴۴۹۸.عنه عليه السلام :السِّلْمُ ثمرة الحلمِ . ^۳

۴۴۹۹.عنه عليه السلام :الحِلْمُ حِليةُ العِلمِ ، و عِلَّةُ السِّلمِ . ^۴

۴۵۰۰.عنه عليه السلام :مَن حَلُمَ عن عَدُوِّهِ ظَفِرَ بهِ . ^۵

۴۵۰۱.عنه عليه السلام :الحِلمُ يُطْفِئُ نارَ الغَضَبِ ، و الحِدّةُ تُؤَجِّجُ إحْراقَهُ . ^۶

۴۵۰۲.عنه عليه السلام :إنّ أوّلَ عِوَضِ الحَليمِ مِن خَصْلَتِهِ ، أنّ الناسَ أعْوانُهُ على الجاهِلِ . ^۷

۴۵۰۳.عنه عليه السلام :مَنِ اسْتَعانَ بالحِلمِ علَيكَ غلَبَكَ و تَفَضّلَ علَيكَ . ^۸

943

ثمرات بردبارى

۴۴۹۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از بردبارى است : آراسته شدن به خوبيها ، همنشينى با نيكان ، ارجمند شدن ، عزيز گشتن ، رغبت به نيكى ، نزديك شدنِ بردبار به درجات عالى ، گذشت، آرامش و تأنّى ، احسان و خاموشى و اين است آنچه براى خردمند با بردباريش حاصل شود.

۴۴۹۷.امام على عليه السلام :هر كه بردبار باشد، آقايى كند .

۴۴۹۸.امام على عليه السلام :صلح و آشتى، ميوه بردبارى است .

۴۴۹۹.امام على عليه السلام :بردبارى، زينت دانش است و ريشه صلح و آشتى .

۴۵۰۰.امام على عليه السلام :آن كه در برابر دشمنش بردبارى نشان دهد بر او پيروز شود .

۴۵۰۱.امام على عليه السلام :بردبارى، آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى، شعله آن را فروزان مى كند .

۴۵۰۲.امام على عليه السلام :نخستين عوضى كه بردبار از اين خصلت خود مى گيرد، اين است كه مردم در برابر نادان به يارى او بر مى خيزند .

۴۵۰۳.امام على عليه السلام :آن كه در برابر تو، از بردبارى مدد جويد، بر تو چيره شود و برترى يابد .