۴۵۱۷.عنه صلى الله عليه و آله :ما اُضيفَ شَيءٌ إلى شَيءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ . ^۱

۴۵۱۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لَن يُثْمِرَ العِلمُ حتّى يُقارِنَهُ الحِلمُ . ^۲

۴۵۱۹.عنه عليه السلام :العِلمُ أصلُ الحِلمِ ، الحِلمُ زينَةُ العِلمِ . ^۳

۴۵۲۰.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :الحِلمُ لِباسُ العالِمِ ، فلا تَعْرَيَنَّ مِنهُ . ^۴

۴۵۲۱.عنه عليه السلام :ما شِيبَ شَيءٌ بشَيءٍ أحسَنَ مِن حِلمٍ بعِلمٍ . ^۵

۴۵۲۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :علَيكَ بالحِلمِ فإنّهُ رُكْنُ العِلمِ . ^۶

۴۵۲۳.عنه عليه السلام :المؤمنُ لَهُ قُوّةٌ في دينٍ ......... و عِلمٌ في حِلمٍ . ^۷

946

الحِلمُ عِندَ الغَضَبِ

۴۵۲۴.الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام :إنّهُ لَيُعْجِبُني الرّجُلُ أنْ يُدرِكَهُ حِلمُهُ عِندَ غَضَبِهِ . ^۸

۴۵۱۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ گاه چيزى به چيزى ديگر افزوده نشد كه بهتر و زيبنده تر از افزوده شدن بردبارى به دانش باشد.

۴۵۱۸.امام على عليه السلام :دانش، تا با بردبارى قرين نشود، هرگز به بار ننشيند .

۴۵۱۹.امام على عليه السلام :دانش، ريشه بردبارى است ؛ [و ]بردبارى زيور دانش .

۴۵۲۰.امام باقر عليه السلام :بردبارى، جامه دانشمند است؛ پس هرگز خود را از اين جامه برهنه مساز .

۴۵۲۱.امام باقر عليه السلام :هرگز دو چيز با هم آميخته نشدند كه بهتر از آميخته شدن دانش و بردبارى باشند.

۴۵۲۲.امام صادق عليه السلام :بر تو باد بردبارى، كه آن ركن دانش است .

۴۵۲۳.امام صادق عليه السلام :مؤمن در دين خود قوى است ......... و دانش را با بردبارى در آميخته است .

946

بردبارى هنگام خشم

۴۵۲۴.امام زين العابدين عليه السلام :من از مردى كه هنگام خشم بردبارى كند، خوشم مى آيد .

۴۵۱۳.الإمامُ الحسنُ عليه السلامـ و قد سُئلَ عنِ الحِلْمِ ـ: كَظْمُ الغَيظِ و مِلْكُ النَّفْسِ . ^۱

۴۵۱۴.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :لَيس الحَليمُ الّذي لا يَتّقي أحَدا في مكانِ التَّقوى . ^۲

۴۵۱۵.مصباح الشريعةـ فيما نسبه إلى الإمام الصّادق عليه السلام ـ: الحِلمُ سِراجُ اللّهِ ......... و الحِلمُ يَدورُ على خَمسَةِ أوْجُهٍ : أنْ يكونَ عزيزا فَيذِلَّ ، أو يَكونَ صادقا فيُتَّهمَ ، أو يَدْعوَ إلى الحقِّ فيُسْتَخَـفَّ بهِ ، أو أنْ يُؤذى بلا جـرمٍ ، أو أنْ يُطالِبَ بالحقِّ و يُخالِفـوهُ فيهِ ، فإن آتَيْـتَ كُلاًّ مِنها حَقَّهُ فَقـد أصَبْـتَ . ^۳

945

الحِلمُ وَ العِلمُ

الكتاب :

وَ اللّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ» . ^۴

الحديث :

۴۵۱۶.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :و الّذي نَفْسي بِيَدِهِ ، ما جُمِعَ شَيءٌ إلى شَيءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ . ^۵

۴۵۱۳.امام حسن عليه السلامـ در پاسخ به پرسش از معناى بردبارى ـفرمود : فرو خوردن خشم و خويشتندارى .

۴۵۱۴.امام باقر عليه السلام :بردبار نيست آن كه از هيچ كس، در جايى كه بايد ترسيد، نترسد.

۴۵۱۵.مصباح الشريعةـ در آنچه به امام صادق عليه السلام نسبت داده است ـ: بردبارى، چراغ خداست ......... بردبارى پنج صورت دارد : كسى كه عزيز باشد و خوار شود ، يا درستكار باشد و تهمت زده شود ، يا به حقّ دعوت كند و به سبب آن تحقير و توهين شود، يا بدون آن كه گناهى كرده باشد آزار بيند، يا خواهان حقّ شود، اما مردم با او مخالفت ورزند ؛ اگر حقّ هر يك از اين پنج مورد را ادا كردى، بردبار هستى .

945

بردبارى و دانش

قرآن :

«و خداوند دانا و بردبار است» .

حديث :

۴۵۱۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سوگند به آن كه جانم در دست اوست، چيزى با چيزى جمع نشد كه بهتر از جمع علم و حلم باشد .