«أَمَّنْ هذَا الَّذِي يَرْزُقُكُمْ إِنْ أَمْسَكَ رِزْقَهُ بَلْ لَجُّوا فِي عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ» . ^۱

الحديث :

۵۱۸۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :أيُّها المَخْلوقُ السَّويُّ ، و المُنْشَأُ المَرْعِيُّ ، في ظُلُماتِ الأرْحامِ و مُضاعَفاتِ الأستارِ ، بُدِئْتَ مِن سُلالَةٍ مِن طِينٍ ، و وُضِعتَ في قَرارٍ مَكينٍ ، إلى قَدَرٍ مَعلومٍ و أَجلٍ مَقْسومٍ ، تَمُورُ في بَطنِ اُمِّكَ جَنينا ، لا تُحيرُ دُعاءً ، و لا تَسمَعُ نِداءً ، ثُمّ أُخْرِجْتَ مِن مَقَرِّكَ إلى دارٍ لَم تَشْهَدْها ، و لَم تَعرِفْ سُبُلَ مَنافِعِها ، فمَن هَداكَ لاجْتِرارِ الغِذاءِ مِن ثَدْيِ اُمِّكَ ، و عَرّفَكَ عِند الحاجَةِ مواضِع طَلَبِكَ و إرادَتِكَ ؟ ^۲

۵۱۸۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :ما أقْبَحَ بالرّجُلِ يَأتي علَيهِ سَبْعونَ سَنةً أو ثَمانونَ سَنةً يَعيشُ في مُلكِ اللّهِ و يَأكُلُ مِن نِعَمِه ، ثُمّ لا يَعرِفُ اللّهَ حَقَّ مَعْرفَتِهِ ! ^۳

۵۱۸۵.عنه عليه السلام :فَكِّرْ يا مُفضّلُ في الأفْعالِ الّتي جُعِلَتْ في الإنْسانِ مِن الطُّعْمِ ......... و لَو كانَ الإنْسانُ إنّما يَصيرُ إلى أكْلِ الطَّعامِ لِمَعْرفَتِهِ بحاجَةِ بَدَنِهِ إلَيهِ و لَم يَجِدْ مِن طِباعِهِ شَيئا يَضْطَرُّهُ إلى ذلكَ كانَ خَليقا أنْ يَتَوانى عَنهُ أحْيانا بالتَّثقُّلِ و الكَسَلِ ، حتّى يَنْحَلَّ بَدَنُهُ فيَهْلِكَ . ^۴

«آيا كسى هست كه به شما روزى دهد اگر او روزى خويش باز دارد ؟ [نه ،] بلكه در سركشى و دورى از حقّ لجاج مى ورزند» .

حديث :

۵۱۸۳.امام على عليه السلام :اى انسانى كه در كمال اعتدال و تناسب آفريده شده اى و در تاريكيهاى زهدانها و پرده هاى تو بر تو شكل گرفته و پرورده شده اى ، آفرينشت از عصاره گِلى آغاز شد و در جايگاهى آرام و امن تا زمانى مشخص و مهلتى تعيين شده نهاده شدى . آن گاه كه جنين هستى، در شكم مادرت مى جنبى، نه سخنى را پاسخ مى دهى و نه آوازى را مى شنوى . آن گاه از قرارگاه خود به سراىِ بيرون، آورده شدى، كه آن را نديده اى و راههاى كسب سود و منافع آن را نمى دانى . چه كسى تو را به مكيدن شير از پستان مادرت راهنمايى كرد؟ و چه كسى جايگاههاى طلب و خواستن را به تو آموخت ؟

۵۱۸۴.امام صادق عليه السلام :چه زشت است كه آدمى در مُلك خداوند، هفتاد يا هشتاد سال زندگى كند و از نعمتهاى او بخورد، اما خداى را چنان كه بايد نشناسد!

۵۱۸۵.امام صادق عليه السلام :اى مفضّل! در افعالى چون خوردن و ......... كه در وجود انسان نهاده شده است بينديش.اگر قرار بود انسان از روى آگاهى به نيازهاى بدنش، به خوردن غذا مبادرت مى ورزيد، و در نهاد او انگيزه اى وجود نداشت كه او را به اين كار ناچار سازد، بي گمان در خوردن غذا تنبلى و سستى مى ورزيد ، چندان كه بدنش فرسوده مى شد و از ميان مى رفت .

۵۱۸۱.الإمامُ الرِّضا عليه السلام :إنّما تحُدُّ الأدواتُ أنفُسها، و تُشيرُ الآلَةُ إلى نَظائرِها، و في الأشْياءِ يُوجَدُ فِعالُها ، مَنَعَتْها «مُنذَ» القِدْمَةَ ، وَ حَمَتْها «قَد» الأزَلِيَّةَ ، و جَنَّبَتْها «لَولا» التّكْمِلَةَ . افْتَرَقَتْ فَدَلّتْ على مُفَرِّقِها ، و تَبايَنَتْ فأعْرَبَتْ عَن مُبايِنِها ، لِمَا تَجلّى صانِعُها للعُقولِ . ^۱

۵۱۸۲.عنه عليه السلام :إنّما تحُدُّ الأدواتُ أنفُسها، و تُشيرُ الآلَةُ إلى نَظائرِها، و في الأشياءِ يُوجَدُ أفْعالُها ......... لَولا الكَلِمَةُ افْتَرقَتْ فدَلّتْ على مُفَرِّقِها، و تَبايَنَتْ فأعْرَبَتْ عَن مُبايِنِها ، لَمَا تَجلّى صانِعُها للعُقولِ . ^۲

1091

الرِّزقُ و مَعرِفَةُ اللّهِ

الكتاب :

يا أَيُّهَا النّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ» . ^۳

۵۱۸۱.امام رضا عليه السلام :ابزارها خود را محدود مى كنند، و آلات به همانندهاى خود اشاره دارند و [اثر ]كار آنها در موجودات يافت مى شود، اشياء با كلمه «مُنْذ (از زمان ......... ) از ملك قِدَم خارج مى شوند و با كلمه «قد» [كه محدوديت زمانى را مى رساند] از ازليت بيرون مى آيند و با كلمه «لولا»ى تكمله ، از كامل بودن دور مى شوند . اشياء از هم جدا و پراكنده شدند و بدين سان بر فاعل جدا كننده دلالت كردند و با يكديگر مباين شدند و از وجود كسى كه آنها را از يكديگر متمايز كرده است، پرده برداشتند . و بدين سان، آفريننده اشياء بر خردها آشكار و جلوه گر شد .

۵۱۸۲.امام رضا عليه السلام :ابزارها خود را مى شناسانند، و آلات و اسباب به همانندهاى خود اشاره دارند، و افعال و كردارِ اشياء در خود آنها يافت مى شود ......... اگر موجودات از هم جدا نشده بودند، تا بدين سان بيانگر وجود جدا كننده اى باشند و اگر از يكديگر متمايز و متباين نمى شدند، تا از اين راه بر وجود خدايى كه ميان آنها تباين و تمايز ايجاد كرده دلالت كنند، هرگز سازنده آنها بر خردها آشكار و هويدا نمى گشت .

1091

روزى و خداشناسى

قرآن :

«اى مردم ! نعمتى را كه خدا به شما ارزانى داشته است ياد كنيد . آيا جز خدا آفريننده ديگرى هست كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد ؟ خدايى جز او نيست ، پس چگونه عقيده شما را دگرگون مى سازند؟» .