۵۲۱۱.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ و قد سُئلِ : بِما عَرفْتَ ربَّكَ ؟ ـ: بفَسْخِ العَزْمِ و نَقْضِ الهَمِّ ؛ عَزمْتُ ففُسِخَ عَزْمي ، و هَمَمْتُ فنُقِضَ هَمّي . ^۱

1107

الطَّبيعَةُ و إسنادُ الخَلقِ إلَيها

۵۲۱۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ في جوابِ قولِ المُفَضَّلِ : يا مَولايَ ، إنّ قَوما يَزْعُمونَ أنَّ هذا مِن فِعلِ الطَّبيعَةِ ـ: سَلْهُمْ عَن هذهِ الطَّبيعَةِ : أ هِيَ شَيْءٌ لَهُ عِلمٌ و قُدرَةٌ على مِثْلِ هذهِ الأفْعالِ ، أمْ لَيست كذلكَ ؟ فإنْ أوْجَبوا لَها العِلْمَ و الُقْدرَةَ فما يَمْنَعُهُم مِن إثْباتِ الخالِقِ ؟ فإنّ هذهِ صَنْعَتُهُ ، و إنْ زَعَموا أنّها تَفْعَلُ هذهِ الأفْعالَ بغَيرِ عِلْمٍ و لا عَمْدٍ و كانَ في أفْعالِها ما قَد تَراهُ مِن الصَّوابِ و الحِكمَةِ عُلِمَ أنّ هذا الفِعْلَ للخالِقِ الحَكيمِ ، و أنّ الّذي سَمَّوهُ طبيعَةً هُو سُنّةٌ في خَلْقِهِ الجارِيَةُ على ما أجْراها علَيهِ . ^۲

۵۲۱۱.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به اين سؤال كه: خدايت را به چه شناختى؟ ـفرمود : به درهم شكستن تصميم و برهم خوردن خواست و اراده . تصميم گرفتم و تصميمم را درهم شكست، و اراده كردم اما اراده ام را برهم زد .

1107

طبيعت و نسبت دادن آفرينش به آن

۵۲۱۲.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به مفضّل كه عرض كرد : مولاى من ! عده اى مى گويند آفرينش كار طبيعت است ـفرمود : از آنان بپرس كه آيا اين طبيعت داراى علم است و توانايى انجام چنين كارهايى را دارد يا نه ؟ اگر جواب دهند كه آرى علم و قدرت دارد ، در اين صورت چه چيز مانع از آنها مى شود كه آفريدگار را اثبات كنند (چرا به وجود آفريدگارى با اين خصوصيات قايل نباشند)؟؛ زيرا طبيعت ساخته و آفريده اوست . اگر گفتند كه طبيعت اين كارها را بدون آگاهى و قصد انجام مى دهد ، با توجه به اين كه در كارهاى آن درستى و حكمت (اتقان) مشاهده مى كنى معلوم مى شود كه اين فعل (طبيعت) كار آفريدگار حكيم است و آنچه را كه آنان طبيعت مى نامند همان قانونى است كه خداوند در آفرينش و عالم هستى جارى كرده است .

الحديث :

۵۲۰۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :سُبحانَكَ ما أعْظَمَ ما نَرى مِن خَلْقِكَ ! و ما أصْغَرَ كُلَّ عَظيمَةٍ في جَنبِ قُدْرتِكَ ! و ما أهْوَلَ ما نَرى مِن مَلَكوتِكَ ! و ما أحْقَرَ ذلكَ فيما غابَ عنّا مِن سُلطانِكَ ! و ما أسْبَغَ نِعَمَكَ في الدُّنيا ! و ما أصْغَرَها في نِعَمِ الآخِرَةِ ! ^۱

1106

الدَّليلُ الخامِسُ على إثباتِ الصَّانِعِ

فَسْخُ العزائمِ و نَقْضُ الهممِ

۵۲۰۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :عَرفْتُ اللّهَ سُبحانَهُ بفَسْخِ العَزائمِ ، و حَلِّ العُقودِ ، و نَقْضِ الهِمَمِ . ^۲

۵۲۰۹.عنه عليه السلامـ و قد سُئلَ عنِ الدَّليلِ على إثْباتِ الصّانعِ ـ: ثَلاثةُ أشْياءَ : تَحْويلُ الحالِ ، و ضَعْفُ الأرْكانِ ، و نَقْضُ الهِمَّةِ . ^۳

۵۲۱۰.الإمامُ الحسينُ عليه السلام :إنّ رجُلاً قامَ إلى أميرِ المؤمنينَ عليه السلام فقالَ: يا أميرَ المؤمنينَ ، بِما ذا عَرَفْتَ ربَّكَ ؟ قالَ : بفَسْخِ العَزْمِ و نَقْضِ الهَمِّ ؛ لَمّا هَمَمْتُ فحِيلَ بَيني و بَينَ هَمّي ، و عَزمْتُ فخالَفَ القَضاءُ عَزْمي ، عَلِمْتُ أنّ المُدَبِّرَ غَيري . ^۴

حديث :

۵۲۰۷.امام على عليه السلام :منزّهى تو اى خدا، چه بزرگ است آنچه از آفريده هاى تو مى بينيم ! و چه خُرد و اندك است هر بزرگى در برابر قدرت تو ! چه هول انگيز است آنچه از ملكوت (پادشاهى) تو مى بينيم ! و چه خُرد و حقير است اينها در برابر آنچه از قدرتِ تو، از ديدگان ما پنهان است ! و چه بسيار است نعمتهاى تو در دنيا ! و چه ناچيزند اين نعمتها در برابر نعمتهاى آخرت!

1106

دليل پنجم بر اثبات وجود خدا

بر هم زدن تصميمها و در هم شكستن خواسته ها

۵۲۰۸.امام على عليه السلام :من خداوند سبحان را به درهم شكستن عزمها و فرو ريختن تصميمها و برهم خوردن اراده ها و خواستها شناختم .

۵۲۰۹.امام على عليه السلامـ وقتى از ايشان سؤال شد : دليل بر اثبات صانع چيست؟ ـفرمود : سه چيز : دگرگونى حالات ، سست و نا توان شدن اعضاى بدن، و برهم خوردن خواست و اراده.

۵۲۱۰.امام حسين عليه السلام :مردى در برابر امير المؤمنين عليه السلام برخاست و عرض كرد : اى امير مؤمنان ! خدا را به چه شناختى؟ حضرت فرمود : به بر هم زدن تصميم و در هم شكستن قصد. وقتى قصد كارى كردم، ميان من و قصدم مانعى به وجود آمد و آنگاه كه تصميمى گرفتم، قضاى الهى با تصميم من ناسازگارى كرد . پس دانستم كه تدبير كننده اى جز من وجود دارد .