۶۶۶۸.عنه عليه السلامـ في قولِهِ تعالى :«و لَذِكْرُ اللّهِ أَكبَرُ»^۱ـ: ذِكرُ اللّهِ تَعالى عِندَ ما أحَلَّ و حَرَّمَ . ^۲

۶۶۶۹.عنه عليه السلام :الذِّكرُ ذِكرانِ: ذِكرٌ خالِصٌ يُوافِقُهُ القَلبُ ، و ذِكرٌ صارِفٌ يَنفِي ذِكرَ غَيرِهِ . ^۳

۶۶۷۰.الإمامُ الرِّضا عليه السلام :مَن ذَكَرَ اللّهَ و لم يَستَبِقْ إلى لِقائهِ فَقدِ استَهزَأ بنَفسِهِ . ^۴

1347

التَّوفيقُ لِلذِّكرِ

۶۶۷۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :الذِكرُ لَيسَ مِن مَراسِمِ اللِّسانِ و لا مِن مَناسِمِ الفِكرِ ، و لكنَّهُ أوَّلٌ مِن المذكورِ و ثانٍ مِنَ الذاكِرِ . ^۵

۶۶۷۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :اِجعَلْ ذِكرَ اللّهِ مِن أجلِ ذِكرِهِ لكَ ، فإنّهُ ذَكَرَكَ و هُو غَنِيٌّ عنكَ فَذِكرُهُ لكَ أجَلُّ و أشهى و أتَمُّ مِن ذِكرِكَ لَهُ و أسبَقُ ......... فَمَن أرادَ أن يَذكرَ اللّهَ تعالى فَلْيَعلَمْ أنَّهُ ما لَم يَذكُرِ اللّهُ العَبدَ بالتوفيقِ لِذِكرِهِ لا يَقدِرُ العَبدُ عَلى ذِكرِهِ . ^۶

۶۶۶۸.امام صادق عليه السلامـ درباره آيه: «و ياد خدا بزرگتر است» ـفرمود : خدا را به ياد داشتن، هنگام رو به رو شدن با حلال و حرام خدا .

۶۶۶۹.امام صادق عليه السلام :ذكر بر دو گونه است : ذكر خالص كه با دل سازگار و همراه است و ذكر بازدارنده كه ياد هر كس جز او را از دل مى برد .

۶۶۷۰.امام رضا عليه السلام :هركه خدا را ياد كند اما به ديدار او شتاب (شوق) نشان ندهد، خود را ريشخند كرده است .

1347

توفيق يافتن براى ياد خدا

۶۶۷۱.امام على عليه السلام :ياد خدا، نه كار زبان است و نه راه و رسم انديشه، بلكه نقطه آغاز آن، [خداوندِ ]ياد شده است و در مرتبه دوم، [شخصِ] ياد كننده جاى دارد .

۶۶۷۲.امام صادق عليه السلام :ياد خدا را بدان سبب دان كه او به ياد توست ، او تو را ياد مى كند در حالى كه بى نياز از توست . پس ياد او از تو ارزشمندتر و خواستنى تر و كاملتر و پيش تر است تا ياد تو از او . . . بنا بر اين ، هر كه مى خواهد خداوند متعال را ياد كند بايد بداند كه اگر خداوند توفيق ياد خود را به ياد بنده نياورد ، بنده قادر به ذكر و ياد او نيست .

۶۶۶۵.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :ثلاثٌ مِن أشَدِّ ما عَمِلَ العِبادُ : إنصافُ المُؤمِنِ مِن نفسِهِ ، و مُواساةُ المَرءِ أخاهُ ، و ذِكرُ اللّهِ على كُلِّ حالٍ ، و هو أن يَذكُرَ اللّهَ عزّ و جلّ عِندَ المَعصيَةِ يَهُمُّ بها فَيَحولُ ذِكرُ اللّهِ بَينَهُ و بينَ تلكَ المَعصيَةِ ، و هُو قَولُ اللّهِ عزّ و جلّ «إنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إذا مَسَّهُم طائفٌ مِنَ الشيطانِ تَذَكَّرُوا فإذا هم مُبْصِرُونَ»^۱ . ^۲

۶۶۶۶.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ لحسينِ البزّازِ ـ: أ لاَ اُحَدِّثُكَ بِأَشَدِّ ما فَرَضَ اللّهُ عزّ و جلّ على خَلقِهِ ؟ ......... إنصافُ الناسِ مِن نَفسِكَ ، و مُواساتُكَ لِأخيكَ ، و ذِكرُ اللّهِ في كلِّ مَوطِنٍ ، أما إنّي لا أقولُ : سُبحانَ اللّهِ ، و الحَمدُ للّهِِ ، و لا إلهَ إلاّ اللّهُ ، و اللّهُ أكبَرُ ، و إن كانَ هـذا مِن ذاكَ ، و لكِـنْ ذِكرُ اللّهِ في كُلِّ مَوطِنٍ إذا هَجَمتَ على طاعَتِهِ أو مَعصِيَتِهِ . ^۳

۶۶۶۷.عنه عليه السلام :مَن كانَ ذاكراً للّهِِ على الحقيقةِ فهُو مُطِيعٌ ، و مَن كان غافِلاً عنهُ فهُو عاصٍ ، و الطاعَةُ علامَةُ الهدايَةِ ، و المَعصيَةُ علامَةُ الضَّلالَةِ ، و أصلُهُما مِنَ الذِّكرِ و الغَفلَةِ . ^۴

۶۶۶۵.امام باقر عليه السلام :سه چيز از سخت ترين كارهاى بندگان است : انصاف داشتن مؤمن ، كمك مالى انسان به برادرش و به ياد خدا بودن در همه حال، و آن به اين معناست كه آدمى به گاه رو به رو شدن با گناه و تصميم به انجام آن خدا را ياد كند ، و ياد خدا او را از آن گناه باز دارد . اين است سخن خداوند عزّ و جلّ كه مى فرمايد : «كسانى كه پروا مى كنند، چون وسوسه اى از شيطان به آنها برسد خدا را ياد مى كنند؛ زيرا مردمى صاحب بصيرتند» .

۶۶۶۶.امام صادق عليه السلامـ به حسين بزّاز ـفرمود : آيا تو را از سخت ترين چيزى كه خداوند بر بندگانش واجب كرده است آگاه نكنم؟ ......... اين كه با مردم رفتارى منصفانه داشته باشى ، با برادرت همدردى و هميارى كنى و خدا را در همه حال ياد كنى . امّا منظور من از ياد خدا، گفتن سبحان اللّه و الحمد للّه و لا إله إلاّ اللّه و اللّه أكبر، نيست . گر چه اين هم ذكر است ، اما منظور، به ياد خدا بودن هنگام رو به رو شدن با طاعت يا معصيت خداست .

۶۶۶۷.امام صادق عليه السلام :هر كه براستى به ياد خدا باشد، فرمان بَر و هركه از خدا غافل باشد، نافرمان است . طاعت، نشانه رهيافتگى است و معصيت، نشانه گمراهى و ريشه اين هر دو، ياد خدا و غفلت است .