۵۹۲۷.عنه عليه السلام :مَن عَذَرَ ظالما بظُلمِهِ سَلَّطَ اللّهُ علَيهِ مَن يَظلِمُهُ فإنْ دعا لَم يُستَجَبْ لَهُ ، و لَم يَأجُرْهُ اللّهُ على ظُلامَتِهِ . ^۱

(انظر) الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر : باب 2648 .

1214

أسبابُ بُط ءِ الاستِجابَةِ

۵۹۲۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لا يُقَنِّطَنَّكَ إبطاءُ إجابتِهِ ، فإنَّ العطيَّةَ على قَدْرِ النِّيَّةِ ، و ربّما اُخِّرَتْ عنكَ الإجابةُ لِيَكونَ ذلكَ أعظَمَ لِأجرِ السائلِ و أجزَلَ لِعَطاءِ الآمِلِ ، و ربّما سألتَ الشيءَ فلم تُؤْتاهُ و اُوتيتَ خيرا مِنهُ عاجِلاً أو آجِلاً ، أو صُرِفَ عنكَ لِما هُوَ خيرٌ لكَ ، فَلَرُبَّ أمرٍ قد طَلِبْتَهُ و فيهِ هلاكُ دينِكَ لو اُوتيتَهُ . ^۲

۵۹۲۹.عنه عليه السلام :لا يُقَنِّطَنَّكَ تأخيرُ إجابةِ الدُّعاءِ ، فإنَّ العطيّةَ على قَدْرِ النِّيّةِ . ^۳

۵۹۳۰.عنه عليه السلام :لا تَستَبطِئْ إجابَةَ دُعائكَ و قد سَدَدتَ طريقَهُ بِالذُّنوبِ . ^۴

۵۹۳۱.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنَّ العبدَ لَيَدعو فيَقولُ اللّهُ عزّ و جلّ لِلمَلَكينِ : قد اِستَجَبتُ لَهُ و لكنِ احبِسوهُ بحاجتِهِ ، فإنّي اُحِبُّ أن أسمَعَ صوتَهُ ، و إنَّ العبدَ لَيَدعو فيَقولُ اللّهُ تَبارَكَ وَ تَعالى : عَجِّلُوا لَهُ حاجَتَهُ فإنّي اُبغِضُ صوتَهُ . ^۵

۵۹۲۷.امام صادق عليه السلام :هر كه براى ستمِ ستمكارى عذر بتراشد (كارهاى او را توجيه كند) خداوند كسى را بر او مسلّط گرداند كه به وى ستم كند و در اين صورت چنانچه [براى رفع ستم از خود] دعا كند، دعايش مستجاب نشود و خداوند در برابر ستمديدگى اش به او اجر و پاداش ندهد .

1214

علل تأخير در استجابت دعا

۵۹۲۸.امام على عليه السلام :تأخير در اجابت دعا تو را نوميد نگرداند ؛ زيرا بخشش [خداوند] بسته به نيّت [او ]است ؛ چه بسا كه در برآوردن خواهشت تأخير شود تا بدين وسيله خواهنده را پاداش بزرگتر و اميدوار [به بخشش الهى] را بخشش بيشتر دهد ؛ بسا باشد كه چيزى بخواهى و به تو داده نشود اما دير يا زود بهتر از آن به تو داده شود ، يا براى خير و مصلحت تو از تو دريغ شده است . و بسا خواسته اى كه اگر برآورده شود موجب نابودى و تباهى دين تو گردد .

۵۹۲۹.امام على عليه السلام :تأخير در اجابت دعا تو را نوميد نگرداند ؛ زيرا بخشش بستگى به نيّت دارد .

۵۹۳۰.امام على عليه السلام :وقتى با گناهان خود راه را بر دعايت بسته اى ، تأخير در اجابت آن را دير مشمار.

۵۹۳۱.امام صادق عليه السلام :بُوَد كه بنده دعا كند و خداوند عزّ و جلّ به دو فرشته فرمايد : من دعاى او را مستجاب كردم اما حاجتش را نگه داريد ؛ زيرا دوست دارم صداى او را بشنوم . و شود كه بنده دعا كند و خداوند تبارك و تعالى فرمايد : زود خواسته اش را برآوريد كه من خوش ندارم صداى او را بشنوم .

۵۹۲۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إنَّ نَبيَّ اللّهِ صلى الله عليه و آله خرجَ ذاتَ ليلةٍ فنَظَرَ إلَى السماءِ فقالَ : إنّها الساعةُ الّتي لا يُرَدُّ فيها دعوةٌ إلاّ دعوةُ عريفٍ ، أو دعوةُ شاعرٍ ، أو شرطيٍّ ، أو صاحبِ عرطبةٍ ، أو صاحبِ كُوبةٍ . ^۱

۵۹۲۵.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :أربعٌ لا يُستَجابُ لَهُم دعاءٌ : الرجلُ جالسٌ في بَيتِهِ يقولُ : يا ربِّ ارزُقْني ، فيقولُ لَهُ : أ لَم آمُرْكَ بالطَّلَبِ ؟ ! و رجلٌ كانَت لَهُ امرأةٌ فَدَعا علَيها ، فيقولُ : أ لَم أجعَلْ أمرَها بيدِكَ ؟! و رجلٌ كانَ لَهُ مالٌ فأفسَدَهُ فيقولُ : يا ربِّ ارزُقْني ، فيقولُ لَهُ : أ لَم آمُرْكَ بالاقتِصادِ ؟! ......... و رجلٌ كانَ لَهُ مالٌ فأدانَهُ بغيرِ بَيِّنَةٍ فَيَقولُ : أ لَم آمُرْكَ بِالشَّهادَةِ ؟! ^۲

۵۹۲۶.عنه عليه السلام :مَرَّ موسى بنُ عِمرانَ عليه السلام برجلٍ مِن أصحابِهِ و هُو ساجِدٌ فانصَرَفَ مِن حاجَتِهِ و هو ساجدٌ على حالِهِ ، فقالَ لَهُ موسى عليه السلام : لَو كانت حاجتُكَ بيَدِي لَقَضَيتُها لكَ ! فأوحَى اللّهُ عزّ و جلّ إلَيهِ : يا موسى ، لَو سَجَدَ حتّى يَنقَطِعَ عُنُقُهُ ما قَبِلتُهُ حتّى يَتَحَوّلَ عمّا أكرَهُ إلى ما اُحِبُّ . ^۳

۵۹۲۴.امام على عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شبى از خانه بيرون آمد و به آسمان نگاه كرد و فرمود : اين ساعتى است كه در آن هيچ دعايى رد نمى شود مگر دعاى مباشر ^۴ ، يا شاعر ، يا گزمه ، يا طنبور و دهل زن .

۵۹۲۵.امام صادق عليه السلام :دعاى چهار كس مستجاب نمى شود : مردى كه در خانه اش بنشيند و بگويد: خدايا! روزى مرا برسان. پس خداوند به او مى فرمايد: مگر به تو دستور نداده ام كه در طلب كسب روزى برآيى؟ و مردى كه زنش را نفرين كند ؛ پس خداوند مى فرمايد : مگر كار او را به تو وا گذار نكرده ام؟ نيز مردى كه مال و ثروتى داشته باشد و آن را هدر دهد و بگويد : خدايا! مرا روزى ده ؛ پس خداوند پاسخش دهد: مگر به تو دستور ندادم كه صرفه جو باش؟ ......... و مردى كه مال خود را بدون مدرك و گواه به كسى وام دهد ؛ پس خداوند به او گويد : مگر به تو دستور ندادم كه [هنگام وام دادن] گواه [و مدرك ]بگيرى؟

۵۹۲۶.امام صادق عليه السلام :موسى بن عمران بر يكى از ياران خود كه در حال سجده بود گذشت و كارش را كه انجام داد و برگشت ديد او همچنان در حال سجده است . موسى عليه السلام به او گفت : اگر حاجتت به دست من بر آورده مى شد، آن را روا مى ساختم . خداوند عزّ و جلّ به موسى وحى فرمود كه : اى موسى! اگر چندان سجده كند كه گردنش بشكند، خواهشش را نپذيرم، مگر آن كه از آنچه من ناخوش دارم دست كشيده به آنچه دوست دارم روى آورد (كارهاى زشت را رها كرده، كارهاى خدا پسند انجام دهد) .