۸۲۴۸.عنه صلى الله عليه و آله :لولا أنَّ بنِي إسرائيلَ قالوا : «و إنّا إنْ شاءَ اللّهُ لَمُهْتَدُونَ»^۱ ما اُعطُوا أبَدا ، و لَو أنّهُمُ اعتَرَضُوا بَقَرةً مِن البَقَرِ فَذَبَحُوها لأَجزَأتْ عَنهُم ، و لكنَّهُم شَدَّدُوا فَشَدَّدَ اللّهُ علَيهِم . ^۲

۸۲۴۹.مجمع البيان :قيلَ ـ في سببِ نزولِ قولهِ تعالى : «لا تَسْأَلُوا عَن أشياءَ . . .» ـ : خَطَبَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله فقالَ : إنَّ [ اللّهَ] ^۳ كَتَبَ علَيكُمُ الحَجَّ، فقامَ عُكاشةُ ابنُ محصنٍ و قيل : سُراقةُ بنُ مالكٍ فقالَ : أ فِي كُلِّ عامٍ يا رسولَ اللّهِ؟
فَأعرَضَ عَنهُ حَتّى عادَ مَرَّتَينِ أو ثلاثا ، فقالَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : وَيحَكَ و ما يُؤمِنُكَ أن أقولَ : نَعَم ؟! و اللّهِ لو قُلتُ : نَعَم ، لَوَجَبَتْ ، و لَو وَجَبَتْ ما استَطَعتُم ، و لَو تَرَكتُمْ لَكَفَرتُم .
فَاترُكُوني كما تَرَكتُكُم ، فإنّما هَلَكَ مَن كانَ قَبلَكُم بكَثرَةِ سُؤالِهِم و اختِلافِهِم على أنبِيائهِم، فإذا أمَرتُكُم بِشَيءٍ فَأْتُوا مِنهُ ما استَطَعتُم ، و إذا نَهَيتُكُم عن شَيءٍ فَاجتَنِبوهُ . ^۴

۸۲۴۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اگر چنين نبود كه بنى اسرائيل گفتند : «و اگر خدا خواهد هدايت مى شويم» ديگر هرگز [هدايت الهى] به آنان داده نمى شد و اگر آنها از ميان گاوها ماده گاوى را مى گرفتند و آن را ذبح مى كردند پذيرفته مى شد ، اما آنان سخت گرفتند و خداوند هم بر ايشان سخت گرفت .

۸۲۴۹.مجمع البيان :گفته شده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره آيه «مپرسيد از چيزهايى كه . . .» فرمود : خداوند حج را بر شما واجب فرمود . سپس عكاشة بن محصن ـ و به روايتى سراقة بن مالك ـ برخاست و عرض كرد : اى رسول خدا! آيا هر سال واجب است؟ پيامبر اعتنايى نفرمود ، تا آن كه عكاشه، دو يا سه بار سؤالش را تكرار كرد . در اين هنگام رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : واى بر تو! چه چيز تو را مطمئن كرده كه نگويم : آرى؟! به خدا قسم اگر بگويم : آرى ، هر آينه واجب مى شود و در صورتى كه واجب شود ، توان انجام آن را نداريد و چنانچه ترك كنيد كافر مى شويد . پس ، تا من شما را وا گذاشته ام ، شما نيز مرا وا گذاريد . همانا پيشينيان شما به سبب همين پرس و جوهاى زيادشان و سؤال پيچ كردن پيامبران خود ، هلاك شدند . بنا بر اين ، هرگاه به شما دستورى دادم در حدّ توان آن را انجام دهيد و هر گاه از چيزى نهى كردم از آن دورى كنيد .

1702

ما لا يَنبَغي فِي السُّؤالِ

الكتاب :

يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا لا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ و إِن تَسْأَلُوا عَنْهَا حِينَ يُنَزَّلُ القُرآنُ تُبْدَ لَكُمْ عَفَا اللّهُ عَنْهَا و اللّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ» . ^۱

أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا رَسُولَكُمْ كَما سُئِلَ مُوسَى مِنْ قَبلُ وَ مَن يَتَبَدَّلِ الكُفْرَ بِالاْءِيمَانِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَآءَ السَّبِيلِ» . ^۲

الحديث :

۸۲۴۶.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنّ اللّهَ تبارَكَ و تعالى حَدَّ لَكُم حُدُودا فلا تَتَعَدَّوها ......... و عَفا لَكُم عن أشياءَ رَحمَةً مِنهُ مِن غَيرِ نِسيانٍ فلا تَكَلَّفُوها . ^۳

۸۲۴۷.عنه صلى الله عليه و آلهـ في بَني إسرائيلَ ـ: إنّهُم اُمِرُوا بِأدنى بَقَرَةٍ، لكِنَّهُم لَمّا شَدَّدُوا على أنفُسِهِم شَدَّدَ اللّهُ عليهم . و ايمُ اللّهِ لَو أنّهم لَم يَستَثنُوا ما تَبَيَّنَتْ لَهُم إلى آخِرِ الدَّهرِ . ^۴

1702

خوددارى از پرس و جوهاى بيجا

قرآن :

«اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از چيزهايى مپرسيد كه اگر برايتان معلوم شود خوش نداريد و اگر هنگام نزول قرآن از آنها بپرسيد، براى شما عيان مى شود ، خدا از آن (پرسش هاى بيجا) گذشت . و خدا آمرزنده بردبار است» .

«آيا مى خواهيد از پيامبرتان سؤال كنيد ، چنان كه پيشتر از موسى سؤال مى شد؟ هر كه كفر را به جاى ايمان گيرد راه درست را گم كرده است» .

حديث :

۸۲۴۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداى تبارك و تعالى براى شما حدودى را معين كرده است و شما از آن حدود فراتر نرويد . . . و چيزهايى را هم از روى رحمت و مهربانى ، نه از باب فراموشى ، بر شما بخشيده است؛ پس، براى دانستن آنها، زياد كنجكاوى نكنيد .

۸۲۴۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ درباره بنى اسرائيل ـفرمود : آنان به آوردن يك ماده گاو ساده و معمولى مأمور شدند ، اما وقتى بر خودشان سخت گرفتند ، خدا هم بر آنان سخت گرفت ، و به خدا قسم چنانچه نمى گفتند «و اگر خدا بخواهد هدايت مى شويم»، [آن گاو مورد نظر ]تا ابد برايشان معلوم نمى شد.