2350

أدنَى الضَّلالَةِ

۱۱۲۳۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :أدنَى ما يكونُ بهِ العَبدُ ضالاًّ أن لا يَعرِفَ حُجَّةَ اللّهِ تبارَكَ و تعالى و شاهِدَهُ على عبادِهِ الذي أمَرَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ بطاعَتِهِ و فَرَضَ وَلايَتَهُ . ^۱

2351

هادِمُ أركانِ الضَّلالَةِ

۱۱۲۳۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :استَعِينُوا بهِ [أي بالقرآنِ] على لأَْوائكُم؛ فإنَّ فيهِ شِفاءً مِن أكبَرِ الداءِ، و هُو الكُفرُ و النِّفاقُ، و الغَيُّ و الضَّلالُ . ^۲

2350

كمترين گمراهى

۱۱۲۳۳.امام على عليه السلام :كمترين چيزى كه بنده به واسطه آن گمراه شود ، اين است كه حجت خداوند تبارك و تعالى و گواه او بر بندگانش ، يعنى كسى را كه خداوند عزّ و جلّ به فرمانبردارى او فرمان داده و ولايتش را واجب گردانيده است ، نشناسد .

2351

ويران كننده پايه هاى گمراهى

۱۱۲۳۴.امام على عليه السلام :در گرفتاريهاى خويش از قرآن كمك گيريد ؛ زيرا در قرآن شفاى بزرگترين دردها ، يعنى درد كفر و نفاق و انحراف و گمراهى است .

2349

وُجوهُ الضَّلالَةِ

۱۱۲۳۲.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :الضَّلالَةُ على وُجوهٍ : فمِنهُ مَحمودٌ، و مِنهُ مَذمومٌ، و مِنهُ ما ليسَ بمَحمودٍ و لا مَذمومٍ، و مِنهُ ضَلالُ النِّسيانِ :
فأمّا الضَّلالُ المَحمودُ ـ و هُو المَنسوبُ إلى اللّهِ تعالى ـ كقولِهِ : «يُضِلُّ اللّهُ مَن يَشاءُ»^۱ هُو ضَلالُهُم عن طريقِ الجَنَّةِ بفِعلِهِم .
و المَذمومُ هُو قولُهُ تعالى : «و أضَلَّهُـمُ السّامِرِيُّ»^۲«و أضَلَّ فِرعَونُ قَومَهُ و ما هَدى»^۳ و مِثلُ ذلكَ كثيرٌ .
و أمّا الضَّلالُ المَنسوبُ إلى الأصنامِ فقولُهُ في قِصّةِ إبراهيمَ : «و اجْنُبْنِي و بَنِيَّ أن نَعبُدَ الأصنامَ * رَبِّ إنَّهُنَّ أضْلَلْنَ كثيرا مِن الناسِ ......... »^۴ و الأصنامُ لا يُضلِلْنَ أحَدا على الحَقيقَةِ، إنّما ضَلَّ الناسُ بها و كَفَرُوا حينَ عَبَدُوها مِن دُونِ اللّهِ عَزَّ و جلَّ .
و أمّا الضَّلالُ الذي هو النِّسيانُ فهُو قولُهُ تعالى : «أنْ تَضِلَّ إحداهُما فَتُذَكِّرَ إحداهُما الاُخْرى» . ^۵
و قد ذَكَرَ اللّهُ تعالى الضَّلالَ في مواضعَ مِن كتابِهِ فمِنهُم ^۶ ما نَسَبَهُ إلى نَبِيِّهِ على ظاهِرِ اللفظِ كقَولِهِ سبحانَهُ : «و وَجَدَكَ ضالاًّ فَهَدى»^۷ مَعناهُ : وَجَدناكَ في قَومٍ لا يَعرِفُونَ نُبُوَّتَكَ فَهَدَيناهُم بِكَ . ^۸

2349

انواع گمراهى

۱۱۲۳۲.امام على عليه السلام :گمراهى چند گونه است : گونه اى از آن ستوده است و گونه اى نكوهيده و گونه اى نه ستوده است و نه نكوهيده و گونه اى از آن گمراهى و فراموشى است ؛ گمراهى ستوده، همان است كه منسوب به خداوند متعال است؛ مانند آن كه مى فرمايد : «خداوند هركه را بخواهد گمراه مى كند» يعنى، خداوند به سبب اعمال و كردارهاى [بد ]بندگان، آنان را از راه بهشت به در مى برد .
گمراهى نكوهيده، از قبيل اين سخن خداوند متعال است كه : «سامرى آنان را گمراه كرد»، «فرعون قوم خود را گمراه كرد و هدايت نكرد» و امثال اينها زياد است .
و امّا گمراهى منسوب به بتها ؛ نمونه اش اين سخن خداست در داستان ابراهيم : «من و فرزندانم را از پرستش بتان دور نگه دار . پروردگارا ! آنها [بتان ]بسيارى از مردم را گمراه ساختند ......... » . حقيقت آن است كه بتها كسى را گمراه نمى كنند ، بلكه اين خود مردمند كه با پرستش آنها به جاى خداوند عزّ و جلّ ، گمراه و كافر مى شوند .
و اما آن گمراهى كه فراموشى است ، نمونه اش اين سخن خداوند متعال است : «تا اگر يكيشان گمراه شد [و از ياد برد ]يكى ديگر از آنها به او ياد آورى كند» . خداوند متعال در جاهايى از كتاب خود از گمراهى ياد كرده است . برخى از آنها گمراهيى است كه به ظاهر لفظ به پيامبر خود نسبت مى دهد مثلاً مى فرمايد : «و تو را گمراه يافت ، پس هدايت كرد» يعنى ، تو را در ميان مردمى يافت كه نبوّتت را نمى شناختند ، پس آنان را به تو راهنمايى فرمود .