۱۰۰۵۵.عنه عليه السلام :ظُلمُ المُستَشيرِ ظُلمٌ و خِيانَةٌ . ^۱

۱۰۰۵۶.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :مَنِ استَشارَ أخاهُ فَلَم يَنصَحْهُ مَحْضَ الرَّأيِ سَلَبَهُ اللّهُ رَأيَهُ . ^۲

2116

الشُّورى في أمرِ الإمامَةِ

۱۰۰۵۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :فَيا للّهَِ و لِلشُّورى ! متَى اعتَرَضَ الرَّيبُ فِيَّ مع الأوَّلِ مِنهُم ، حتّى صِرتُ اُقرَنُ إلى هذهِ النَّظائرِ ؟! ^۳

۱۰۰۵۸.عنه عليه السلامـ مِن كتابٍ لَهُ إلى معاويةَ ـ: إنّهُ بايَعَني القَومُ الذينَ بايَعُوا أبا بكرٍ و عُمَرَ و عُثمانَ على ما بايَعُوهُم علَيهِ ، فلَم يَكُن لِلشاهِدِ أن يَختارَ ، و لا للغائبِ أن يَرُدَّ ، و إنّما الشُّورى لِلمُهاجِرِينَ و الأنصارِ ، فإنِ اجتَمَعُوا على رَجُلٍ و سَمَّوهُ إماما كانَ ذلكَ للّهِِ رِضا . ^۴

۱۰۰۵۹.عنه عليه السلام :أيُّها الناسُ ، إنّ أحَقَّ الناسِ بهذا الأمرِ أقواهُم علَيهِ ، و أعلَمَهُم (أعمَلَهم) بأمرِ اللّهِ فيهِ ......... لَئن كانتِ الإمامةُ لا تَنعَقِدُ حتّى يَحضُرَها عامَّةُ الناسِ فما إلى ذلكَ سَبيلٌ ، و لكنْ أهلُها يَحكُمُونَ على مَن غابَ عَنها ، ثُمّ ليسَ للشاهِدِ أن يَرجِعَ ، و لا للغائبِ أن يَختارَ . ^۵

۱۰۰۵۵.امام على عليه السلام :ستم كردن به مشورت خواه ، هم ستم است و هم خيانت .

۱۰۰۵۶.امام صادق عليه السلام :هركه با برادر خود مشورت كند و او خالصانه راهنماييش نكند ، خداوند انديشه او را از وى بگيرد .

2116

مشورت در امر امامت

۱۰۰۵۷.امام على عليه السلام :اى داد از آن شورا! چگونه درباره من ترديد كردند و با آن اوّلى (ابو بكر) برابرم دانستند، تا جايى كه امروز با اين اشخاص (شوراى منتخب عمر) همرديف شده ام؟

۱۰۰۵۸.امام على عليه السلامـ در نامه خود به معاويه ـنوشت : همان مردمى كه با ابو بكر و عمر و عثمان بيعت كردند با من نيز بيعتى همان گونه كردند . بنا بر اين ، آن كه [در موقع بيعت با من] حاضر بوده است ، نسزد كه [جز مرا ]انتخاب كند و آن كه حاضر نبوده ، حق ندارد نپذيرد . مشورت، حق مهاجران و انصار است . اگر آنان درباره مردى توافق كردند و او را پيشوا ناميدند ، خشنودى خدا نيز در آن است .

۱۰۰۵۹.امام على عليه السلام :اى مردم! سزاوارترين مردمان به اين امر (خلافت و پيشوايى) تواناترين آنها بر آن و داناترينشان [عمل كننده ترينشان] به فرمان خدا در زمينه آن است . . . اگر پيشوايىْ، جز با حضور همه مردم تحقق نيابد ، در آن صورت هرگز اين كار صورت نخواهد گرفت (چون حضور همه مردم براى تعيين خليفه و رهبر در يك جا، ناشدنى است) ، اما كسانى كه اهل آن هستند از طرف كسانى كه حضور ندارند نظر مى دهند . در اين صورت ، آن كه حضور داشته نبايد از نظر خود برگردد [و بيعت شكند] و آن كه حضور نداشته است ، حق انتخاب [كسى ديگر را] ندارد .

۱۰۰۵۰.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :اِعلَمْ أنّ ضارِبَ عَلِيٍّ عليه السلام بالسَّيفِ و قاتِلَهُ لَوِ ائتَمَنَني و استَنصَحَني و استَشارَني ثُمّ قَبِلتُ ذلكَ مِنهُ لأَدَّيتُ إلَيهِ الأمانَةَ . ^۱

2114

آدابُ المُستَشارِ

۱۰۰۵۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لا تكونَنَّ أوَّلَ مُشِيرٍ ، و إيّاكَ و الرأيَ الفَطِيرَ ، و تَجَنَّبِ ارتِجالَ الكلامِ ، و لا تُشِرْ على مُستَبِدٍّ بِرَأيِهِ ، و لا على وَغدٍ ، و لا على مُتَلَوِّنٍ ، و لا على لَجُوجٍ ، و خَفِ اللّهَ في مُوافَقَةِ هَوَى المُستَشِيرِ ؛ فإنّ التِماسَ مُوافَقَتِهِ لُؤمٌ ، و سُوءَ الإسماعِ منهُ خيانَةٌ . ^۲

2115

التَّحذيرُ مِن خِيانَةِ المُستَشيرِ

۱۰۰۵۲.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :مَن غَشَّ المسلمينَ في مَشورَةٍ فقد بَرِئتُ مِنهُ . ^۳

۱۰۰۵۳.عنه صلى الله عليه و آله :مَنِ استَشارَهُ أخُوهُ المؤمنُ فلَم يَمحَضْهُ النَّصيحَةَ سَلَبَهُ اللّهُ لُبَّهُ . ^۴

۱۰۰۵۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :خِيانَةُ المُستَسلِمِ و المُستَشِيرِ مِن أفظَعِ الاُمورِ ، و أعظَمِ الشُّرورِ ، و مُوجِبُ عذابِ السَّعيرِ . ^۵

۱۰۰۵۰.امام صادق عليه السلام :بدان كه [حتى] اگر ضارب و قاتل على عليه السلام به من امانتى سپارد و از من راهنمايى و مشورت بخواهد و من هم خواست او را بپذيرم ، امانت را به او برمى گردانم .

2114

آداب كسى كه مورد مشورت قرار مى گيرد

۱۰۰۵۱.امام على عليه السلام :[در مشورت] نخستين كسى مباش كه نظر مى دهد و از اظهار رأى خام و ناپخته بپرهيز و از ناسنجيده گويى دورى كن و به آدمِ خودرأى و سست انديش و دمدمى مزاج و لجوج مشورت مده و از خدا بترس و سعى نكن در مشورت، مطابق ميل و هوس مشورت خواه نظر دهى؛ زيرا كه باب ميل او مشورت دادن پستى است؛ و خوب گوش ندادن به حرفهاى او خيانت است .

2115

پرهيز از خيانت در مشورت

۱۰۰۵۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هركه به مسلمانان در مشورتى خيانت كند ، من از او بيزارم .

۱۰۰۵۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هركه برادر مؤمنش با وى مشورت كند و او صادقانه راهنماييش نكند ، خداوند عقلش را از او بگيرد .

۱۰۰۵۴.امام على عليه السلام :خيانت كردن به فرد تسليم شده و شخص مشورت خواه ، از شنيع ترين كارها و بزرگترين بديهاست و موجب عذابِ آتشِ فروزان مى شود .