۱۰۱۴۵.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آلهـ أيضا ـ: بخَيرٍ مِن رَجُلٍ لَم يُصبِحْ صائما ، و لَم يَعُدْ مَريضا ، و لَم يَشهَدْ جَنازَةً . ^۱

۱۰۱۴۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ أيضا ـ: أصبَحتُ و نَومي خَطَراتٌ ، و يَقَظَتي فَزَعاتٌ ، و فِكرَتي في يَومِ المَماتِ. ^۲

۱۰۱۴۷.عنه عليه السلامـ أيضا ـ: أصبَحنا و بنا مِن نِعَمِ اللّهِ و فَضلِهِ ما لا نُحصِيهِ ، مَع كثيرِ ما نُحصِيهِ ، فما نَدرِي أيَّ نِعمَةٍ نَشكُرُ ، أ جَمِيلَ ما يَنشُرُ أم قَبيحَ ما يَستُرُ ؟! ^۳

۱۰۱۴۸.عنه عليه السلامـ أيضا لَمّا عادَهُ عبدُ اللّهِ بنُ جعفرٍ صَباحا و هُو مَريضٌ ـ: يا بُنَيَّ كيفَ أصبَحَ مَن يَفنى بِبَقائهِ ، و يَسقُمُ بدَوائهِ ، و يُؤتى مِن مَأمَنِهِ ^۴ ؟! ^۵

۱۰۱۴۹.عنه عليه السلامـ أيضا ـ: كيفَ يُصبِحُ مَن كانَ للّهِِ علَيهِ حافِظانِ ، و عَلِمَ أنّ خَطاياهُ مَكتوباتٌ في الدِّيوانِ ؟! إن لَم يَرحَمْهُ رَبُّهُ فَمَرجِعُهُ إلَى النِيرانِ . ^۶

۱۰۱۴۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ نيز در پاسخ به همين سؤال ـفرمود : بهتر از كسى كه روز را با روزه آغاز نكرده و به عيادت بيمارى نرفته و در تشييع جنازه اى شركت نكرده است .

۱۰۱۴۶.امام على عليه السلامـ نيز ـفرمود : صبح خود را در حالى آغاز كردم كه خوابيدنم [همراه ]با خطرات است و بيداريم با ترس و نگرانيها و انديشه ام در روزِ مردن .

۱۰۱۴۷.امام على عليه السلامـ نيز ـفرمود : صبح خود را در حالى آغاز كرديم كه فضل و نعمتهاى خدا بر ما بى شمار است ،با آن كه بسيارى از آنها را برمى شماريم . پس نمى دانيم براى كدام نعمت شكر گزاريم ؛ براى كار خوبى كه از ما در ميان مردم پخش كرده ، يا براى كار زشتى كه پوشانده است؟!

۱۰۱۴۸.امام على عليه السلامـ نيز در پاسخ به عبد اللّه بن جعفر كه صبحگاهى به عيادت ايشان آمد و پرسيد : چگونه صبح كردى؟ ـفرمود : فرزندم! چگونه صبح كرده باشد كسى كه حياتش رو به زوال است و دارويش موجب بيمارى اوست و از همان جا كه احساس امنيت مى كند ضربه مى خورد .

۱۰۱۴۹.امام على عليه السلامـ نيز ـفرمود: چگونه صبح خود را آغاز كرده باشد كسى كه از جانب خداوند دو فرشته بر او گماشته شده اند و مى داند كه گناهانش در دفتر اعمالش نوشته مى شود؟! و اگر پروردگارش به او رحم نكند، سرانجامش آتش دوزخ است .

2131

الصُّبحُ

الكتاب :

وَ الصُّبْحِ إذا أسْفَرَ». ^۱

و الصُّبْحِ إذا تَنَفَّسَ». ^۲

فالِقُ الاْءصْباحِ وَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنا وَ الشَّمْسَ و الْقَمَرَ حُسْبانا ذلِكَ تَقْدِيْرُ العَزِيْزِ العَلِيْمِ». ^۳

قُلْ أ رَأيتُمْ إنْ جَعَلَ اللّهُ عَلَيْكُمُ اللَّيلَ سَرْمَدَا إلى يَوْمِ القِيامَةِ مَنْ إلهٌ غَيْرُ اللّهِ يَأتِيْكُمْ بِضِياءٍ أ فَلا تَسْمَعُونَ». ^۴

الحديث :

۱۰۱۴۳.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ بَعد أن ذَكَرَ الليلَ و النهارَ ـ: لَو كانَ واحِدٌ مِنهُما سَرمَدا عَلى العِبادِ لَما قامَتْ لَهُم مَعايِشُ أبدا ، فَجَعَلَ مُدَبِّرُ هذِهِ الأشياءِ و خالِقُها النهارَ مُبصِرا و الليلَ سَكَنا . ^۵

2132

ما قيلَ في جَوابِ «كيفَ أصبَحتَ ؟»

۱۰۱۴۴.عيسى عليه السلامـ في جوابِ كيفَ أصبَحتَ ؟ ـ: لا أملِكُ ما أرجُو ، و لا أستَطِيعُ ما اُحاذِرُ ، مَأمورا بالطاعَةِ ، مَنهيّا عنِ الخَطِيئَةِ ، فلا أرى فَقيرا أفقَرَ مِنّي . ^۶

2131

سپيده دم

قرآن :

«و سوگند به صبح چون آشكار شود» .

«و سوگند به صبح چون بدمد» .

«شكافنده صبح دم است و شب را براى آرامش و خورشيد و ماه را وسيله حساب قرار داد . اين اندازه گيرى آن تواناى داناست» .

«بگو : هان ، چه مى پنداريد اگر خدا شب را تا روز قيامت بر شما جاودانه كند ، جز خداوند كدامين معبود برايتان روشنايى مى آورد؟ آيا نمى شنويد؟» .

حديث :

۱۰۱۴۳.امام صادق عليه السلامـ بعد از سخن درباره شب و روز ـفرمود : اگر يكى از اين دو براى بندگان جاودانه مى شد ، زندگىِ مردم هرگز سامان نمى يافت . پس مدبّر و آفريننده اين چيزها ، روز را روشنى بخش قرار داد و شب را مايه آرامش .

2132

آنچه در پاسخ «چگونه صبح كردى؟» گفته شده است

۱۰۱۴۴.عيسى عليه السلامـ در جواب «چگونه صبح كردى؟» ـفرمود : به آنچه اميد دارم، نرسيده ام و از آنچه مى ترسم ، حذر نتوانم . به طاعت مأمور گشته ام و از معصيت نهى شده ام . بنا بر اين ، فقيرى فقيرتر از خود نمى بينم .