(انظر) القلب : باب 3339.
بحار الأنوار : 1 / 106 باب 4.

2771

ما يَدُلُّ عَلى قُوَّةِ العَقلِ

۱۳۶۷۲.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :كَثرَةُ الصَّوابِ تُنبِئُ عَن وُفورِ العَقلِ . ^۱

۱۳۶۷۳.عنه عليه السلام :إذا تَمَّ العَقلُ نَقَصَ الكَلامُ . ^۲

۱۳۶۷۴.عنه عليه السلام :إذا كَمُلَ العَقلُ نَقَصَتِ الشَّهوَةُ . ^۳

۱۳۶۷۵.عنه عليه السلام :مِن كَمالِ عَقلِكَ استِظهارُكَ عَلى عَقلِكَ . ^۴

۱۳۶۷۶.عنه عليه السلام :مَن كَمُلَ عَقلُهُ اسـتَهانَ بِالشَّـهَواتِ . ^۵

۱۳۶۷۷.عنه عليه السلام :مَن قَوِيَ عَقلُهُ أكثَرَ الاعتِبارَ . ^۶

۱۳۶۷۸.عنه عليه السلام :مَن سَخَت نَفسُه عَن مَواهِبِ الدّنيا فقَدِ استَكمَلَ العَقلَ . ^۷

2771

نشانه نيرومندى خرد

۱۳۶۷۲.امام على عليه السلام :فراوانى [نظر و كردار ]درست، از بسيارى خرد خبر مى دهد.

۱۳۶۷۳.امام على عليه السلام :هر گاه خرد كامل شود، سخن گفتن اندك شود.

۱۳۶۷۴.امام على عليه السلام :هر گاه خرد كامل شود، شهوت كاهش پذيرد.

۱۳۶۷۵.امام على عليه السلام :كمك گرفتن تو از خردت، نشانه كمال خرد توست.

۱۳۶۷۶.امام على عليه السلام :هر كه خردش كامل باشد، به شهوات بهايى ندهد.

۱۳۶۷۷.امام على عليه السلام :هر كه خردش نيرومند باشد، زياد عبرت گيرد.

۱۳۶۷۸.امام على عليه السلام :هر كه جانش مواهب دنيا را سخاوتمندانه رها كند، هر آينه خرد را به كمال رسانده است.

۱۳۶۶۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :يُستَدَلُّ بِكِتابِ الرَّجُلِ عَلى عَقلِهِ و مَوضِعِ بَصيرَتِهِ ، و بِرَسولِهِ عَلى فَهمِهِ و فِطنَتِهِ . ^۱

۱۳۶۶۹.عنه عليه السلام :إذا أرَدتَ أن تَختَبِرَ عَقلَ الرَّجُلِ في مَجلِسٍ واحِدٍ فحَدِّثْهُ في خِلالِ حَديثِكَ بِما لا يَكونُ ، فإن أنكَرَهُ فهُوَ عاقِلٌ ، و إن صَدَّقَهُ فهُوَ أحمَقُ . ^۲

(انظر) الظنّ : باب 2435.
عنوان 326 «الطينة».
عنوان 482 «الامتحان».

2770

مِن عَلاماتِ العَقلِ

۱۳۶۷۰.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ألا و إنَّ مِن عَلاماتِ العَقلِ التَّجافي عَن دارِ الغُرورِ ، و الإنابَةُ إلى دارِ الخُلودِ ، و التَّزَوُّدُ لِسُكنَى القُبورِ ، و التَّأهُّبُ لِيَومِ النُّشورِ . ^۳

۱۳۶۷۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إنَّ مِن عَلامَةِ العاقِلِ أن يَكونَ فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ : يُجيبُ إذا سُئلَ ، و يَنطِقُ إذا عَجَزَ القَومُ عَنِ الكَلامِ ، و يُشيرُ بِالرَّأيِ الّذي يَكونُ فيهِ صَلاحُ أهلِهِ ، فمَن لَم يَكُن فيهِ مِن هذِهِ الخِصالِ الثَّلاثِ شَيءٌ فهُوَ أحمَقُ . ^۴

۱۳۶۶۸.امام صادق عليه السلام :از نامه مرد، پى به خرد و بينش او برده مى شود، و از فرستاده او پى به فهم و هوش او.

۱۳۶۶۹.امام صادق عليه السلام :هر گاه خواستى خرد مردى را در يك نشست بيازمايى، در ضمن صحبتهايت، حرفهاى ناشدنى به او بگو. اگر آنها را رد كرد او آدمى خردمند است و اگر پذيرفت و تأييد كرد نابخرد است.

2770

از نشانه هاى خرد

۱۳۶۷۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از نشانه هاى خرد است: دورى كردن از سراى فريب و روى آوردن به سراى جاودانى و توشه برگرفتن براى خانه گور و آماده شدن براى روز رستاخيز.

۱۳۶۷۱.امام على عليه السلام :از نشانه هاى خردمند اين است كه در او سه خصلت باشد: هر گاه از او سؤال شود پاسخ گويد؛ هر گاه مردم از سخن گفتن درمانند او سخن گويد؛ نظرى بدهد كه صلاح مردم در آن باشد. پس، هر كه چيزى از اين سه خصلت نداشته باشد احمق است.