2680

أدَبُ العِشرَةِ مَعَ النّاسِ

الكتاب :

وَ إذْ أخَذْنا مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ لا تَعْبُدُونَ إلاَّ اللّهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْسانا وَ ذِي الْقُرْبَى وَ اليَتامَى وَ الْمَساكِينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا وَ أقِيمُوا الصَّلاَة وَ آتُوا الزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَلِيلاً مِنكُمْ وَ أنْتُمْ مُعْرِضُونَ» . ^۱

وَ اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئا وَ بِالْوالِدَيْنِ إحْسانا وَ بِذِي الْقُرْبَى وَ الْيَتامَى و اَلْمَساكِينِ وَ الْجارِ ذِي الْقُرْبى وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ وَ ما مَلَكَتْ أيْمانُكُمْ إنَّ اللّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كانَ مُخْتالاً فَخُورا» . ^۲

الحديث :

۱۳۰۶۸.لقمانُ عليه السلامـ لاِبنِهِ و هُوَ يَعِظُهُ ـ: يا بُنَيَّ، لا تُكالِبِ النّاسَ فيَمقُتوكَ ، و لا تَكُن مَهينا فيُذِلُّوكَ ، و لا تَكُن حُلوا فيأكُلوكَ ، و لا تَكُن مُرّا فيَلفِظوكَ . ^۳

۱۳۰۶۹.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :خالِطوا النّاسَ مُخالَطَةً إن مِتُّم مَعَها بَكَوا عَلَيكُم ، و إن عِشتُم (غِبتُم) حَنُّوا إلَيكُم . ^۴

2680

آداب معاشرت با مردم

قرآن:

«به ياد آريد آن هنگامى را كه از بنى اسرائيل پيمان گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر و خويشاوندان و يتيمان و درويشان نيكى كنيد و به مردمان سخن نيك گوييد و نماز بخوانيد و زكات بدهيد. ولى، جز اندكى، بقيه شما پشت كرديد و روي گردان شديد».

«خدا را بپرستيد و هيچ چيز را شريك او مسازيد و با پدر و مادر و يتيمان و بينوايان و همسايه خويشاوند و همسايه بيگانه و يار مصاحب و مسافر رهگذر و بندگان خود نيكى كنيد. هر آينه خدا متكبّر و فخر فروش را دوست ندارد».

حديث:

۱۳۰۶۸.لقمان عليه السلامـ در اندرز به فرزندش ـفرمود : پسر عزيزم! با مردم درنده خويى و دشمنى مورز كه با تو دشمن شوند و حقير هم مباش كه تو را خوار شمارند. شيرين مباش كه تو را بخورند و تلخ مباش كه تو را دور اندازند.

۱۳۰۶۹.امام على عليه السلام :با مردم چنان معاشرت كنيد كه اگر بميريد بر شما بگريند و اگر زنده باشيد [غايب شويد ]مشتاق ديدن شما باشند.

2679

أدَبُ العِشرَةِ مَعَ النَّفسِ

۱۳۰۶۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :اِجعَلْ قَلبَكَ قَرينا بَرّا ، أو وَلَدا واصِلاً ، وَ اجعَلْ عَمَلَكَ والِدا تَتَّبِعُهُ ، وَ اجعَلْ نَفسَكَ عَدُوّا تُجاهِدُها ، وَ اجعَلْ مالَكَ عارِيَةً تَرُدُّها . ^۱

۱۳۰۶۵.عنه عليه السلام :اُقصُرْ نَفسَكَ عَمّا يَضُرُّها مِن قَبلِ أن تُفارِقَكَ ، وَاسعَ في فَكاكِها كَما تَسعى في طَلَبِ مَعيشَتِكَ ؛ فإنَّ نَفسَكَ رَهينَةٌ بِعَمَلِكَ . ^۲

۱۳۰۶۶.عنه عليه السلام :اِحمِلْ نَفسَكَ لِنَفسِكَ ، فإن لَم تَفعَلْ لَم يَحمِلْكَ غَيرُكَ . ^۳

۱۳۰۶۷.عنه عليه السلام :خُذْ لِنَفسِكَ مِن نَفسِكَ ، خُذْ مِنها في الصِّحَّةِ قَبلَ السَّقَمِ ، و في القُوَّةِ قَبلَ الضَّعفِ ، و في الحَياةِ قَبلَ المَماتِ . ^۴

(انظر) النفس : باب 3863 . عنوان 113 «الحساب».

2679

آداب معاشرت با خود

۱۳۰۶۴.امام صادق عليه السلام :دلت را [به منزله ]همنشينى نيكوكار، يا فرزندى سپاسگزار قرار ده و كردارت را چونان پدرى كه از او پيروى و اطاعت مى كنى و نفس [امّاره ]خود را همانند دشمنى كه با وى مى جنگى و مال و داراييت را عاريه اى كه بايد برگردانى.

۱۳۰۶۵.امام صادق عليه السلام :جان خود را، پيش از آن كه از تو جدا شود، از آنچه زيانش رساند بازگير و همچنان كه در جستجوى روزيت مى كوشى، در آزادى آن [از بند شهوات و آتش دوزخ] بكوش؛ زيرا كه جانِ تو گروگان كردار توست.

۱۳۰۶۶.امام صادق عليه السلام :خودت بارِ خود را به دوش بكش، كه اگر چنين نكنى، كسى ديگر بار تو را به دوش نمى كشد.

۱۳۰۶۷.امام صادق عليه السلام :از خود براى خويشتن بهره برگير، از آن بهره بگير، در تندرستى پيش از بيمارى و در روزگارِ توانايى پيش از ناتوانى و در زندگى پيش از مرگ.