۱۳۰۸۳.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنَّ المَرءَ يَحتاجُ في مَنزِلِهِ و عِيالِهِ إلى ثَلاثِ خِلالٍ يَتَكَلَّفُها و إن لَم يَكُن في طَبعِهِ ذلكَ : مُعاشَرَةٍ جَميلَةٍ ، و سَعَةٍ بتَقديرٍ ، و غَيرَةٍ بتَحَصُّنٍ . ^۱

(انظر) عنوان 555 «الوالد و الولد».
عنوان 208 «الزواج» .

2682

أدَبُ مُعاشَرَةِ العَوامِّ

۱۳۰۸۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مُبايَنَةُ العَوامِّ مِن أفضَلِ المُرُوَّةِ . ^۲

۱۳۰۸۵.عنه عليه السلام :مُجالَسَةُ العَوامِّ تُفسِدُ العادَةَ . ^۳

۱۳۰۸۶.عنه عليه السلام :مَوَدَّةُ العَوامِّ تَنقَطِعُ كانقِطاعِ السَّحابِ ؛ و تَنقَشِعُ كَما يَنقَشِعُ السَّرابُ . ^۴

2683

الميزانُ في مُعاشَرَةِ النّاسِ

۱۳۰۸۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :اِجعَلْ نَفسَكَ ميزانا فيما بَينَكَ و بَينَ غَيرِكَ ، و أحِبَّ لِغَيرِكَ ما تُحِبُّ لِنَفسِكَ ، وَ اكرَهْ لَهُ ما تَكرَهُ لَها ، لا تَظلِمْ كما لا تُحِبُّ أن تُظلَمَ ، و أحسِنْ كما تُحِبُّ أن يُحسَنَ إلَيكَ ، و استَقبِحْ لِنَفسِكَ ما تَستَقبِحُهُ مِن غَيرِكَ ، وَ ارضَ مِنَ النّاسِ ما تَرضى لَهُم مِنكَ . ^۵

۱۳۰۸۳.امام صادق عليه السلام :مرد براى اداره خانه و خانواده اش بايد سه كار انجام دهد، هر چند بر خلاف طبع او باشد: خوشرفتارى، گشاده دستى اما به اندازه، و غيرت و ناموس دارى.

2682

آداب معاشرت با عوام

۱۳۰۸۴.امام على عليه السلام :دورى كردن از عوام از بالاترين مردانگى ها است.

۱۳۰۸۵.امام على عليه السلام :همنشينى با عوام، اخلاق و عادات را فاسد مى كند.

۱۳۰۸۶.امام على عليه السلام :دوستى عوام همچون ابر پراكنده مى شود و همچون سراب محو مى گردد.

2683

معيار معاشرت با مردم

۱۳۰۸۷.امام على عليه السلام :در رابطه ميان خود با ديگرى خويشتن را معيار قرار ده و براى او آن بخواه كه براى خود مى خواهى و آنچه بر خود نمى پسندى بر او نيز مپسند؛ همچنان كه دوست ندارى به تو ستم شود، تو نيز به كسى ستم مكن و همچنان كه دوست دارى به تو خوبى شود، تو نيز به ديگران خوبى كن و آنچه را از ديگران زشت مى شمارى از خود نيز زشت شمار و آنچه را از خود پسنديده مى دانى از آنان نيز پسنديده بدان.

۱۳۰۷۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ مِن وَصِيَّتِه لأِصحابِهِ ـ: كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله نَصِبا بِالصَّلاةِ بَعدَ التَّبشيرِ لَهُ بِالجَنَّةِ ، لِقَولِ اللّهِ سُبحانَهُ : «وَ أمُرْ أهلَكَ بِالصَّلاةِ و اصْطَبِرْ عَلَيها» فكانَ يَأمُرُ بِها أهلَهُ ، و يُصَبِّرُ عَلَيها نَفسَهُ . ^۱

۱۳۰۷۹.عنه عليه السلامـ في وَصِيَّتِـهِ لاِبنِهِ الحَسَنِ عليه السلام ـ: لا يَكُن أهلُكَ أشقَى الخَلقِ بِكَ . ^۲

۱۳۰۸۰.عنه عليه السلام :يا كُمَيلُ ، مُر أهلَكَ أن يَروحوا في كَسبِ المَكارِمِ ، و يُدلِجوا في حاجَةِ مَن هُوَ نائمٌ . ^۳

۱۳۰۸۱.عنه عليه السلام :لا تَجعَلَنَّ أكثَرَ شُغلِكَ بِأهلِكَ و وُلدِكَ ؛ فإن يَكُن أهلُكَ و وُلدُكَ أولِياءَ اللّهِ فإنَّ اللّهَ لا يُضِيعُ أولِياءَهُ ، و إن يَكونوا أعداءَ اللّهِ فما هَمُّكَ و شُغلُكَ بأعداءِ اللّهِ ؟ ! ^۴

۱۳۰۸۲.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :إنّي لأَصبِرُ مِن غُلامي هذا و مِن أهلي ، عَلى ما هُوَ أمَرُّ مِنَ الحَنظَلِ ، إنَّهُ مَن صَبَرَ نالَ بِصَبرِهِ دَرَجَةَ الصّائمِ القائمِ ، و دَرَجَةَ الشَّهيدِ الّذي قَد ضَرَبَ بِسَيفِهِ قُدّامَ مُحمّدٍ صلى الله عليه و آله . ^۵

۱۳۰۷۸.امام على عليه السلامـ در سفارش به ياران خويش ـفرمود : رسول خدا صلى الله عليه و آله ، با آن كه نويد بهشت به او داده شده بود، باز براى نماز خود را به رنج مى افكند؛ زيرا كه خداوند سبحان فرموده بود: «كسان خود را به نماز فرمان ده و خود در آن پاى بفشر»، از اين رو رسول خدا خانواده اش را به نماز خواندن فرمان مى داد و خود نيز در آن پافشارى مى كرد.

۱۳۰۷۹.امام على عليه السلامـ در سفارش به فرزند بزرگوار خود حسن عليه السلام ـنوشت : مبادا خانواده ات به سبب [رفتار ]تو بد بخت ترين مردمان باشند.

۱۳۰۸۰.امام على عليه السلام :اى كميل! به خانواده ات دستور بده كه روز هنگام در پى كسب خصلتهاى والاى انسانى بروند و شبانگاهان در پى رفع نيازهاى خفتگان.

۱۳۰۸۱.امام على عليه السلام :بيشترين وقت خود را صرف زن و فرزندت مكن؛ زيرا اگر زن و فرزند تو دوستان خدا باشند، خداوند دوستان خود را وا نمى گذارد و اگر دشمنان خدا باشند، چرا بايد همّ و غمّت متوجّه دشمنان خدا باشد؟

۱۳۰۸۲.امام باقر عليه السلام :من در برابر كارهايى از اين غلام خود و از خانوده ام صبر مى كنم كه از حنظل تلختر است؛ زيرا هر كه صبر پيشه كند به واسطه صبر خود به مقام روزه گيرِ شب زنده دار و مرتبه شهيدى كه در ركاب محمد صلى الله عليه و آله شمشير زده باشد، دست مى يابد.