2744

حُجِّيَّةُ العَقلِ

۱۳۴۸۰.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :حُجَّةُ اللّهِ عَلَى العِبادِ النَّبِيُّ ، و الحُجَّةُ فيما بَينَ العِبادِ و بَينَ اللّهِ العَقلُ . ^۱

۱۳۴۸۱.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :إنَّ للّهِِ عَلَى النّاسِ حُجَّتَينِ : حُجَّةً ظاهِرَةً ، و حُجَّةً باطِنَةً ، فأمّا الظّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ و الأنبِياءُ و الأئمَّةُ عليهم السلام ، و أمّا الباطِنَةُ فَالعُقولُ . ^۲

۱۳۴۸۲.عنه عليه السلام :إنَّ اللّهَ تباركَ و تعالى أكمَلَ لِلنّاسِ الحُجَجَ بِالعُقولِ ، و نَصَرَ النَّبِيِّينَ بِالبَيانِ ، و دَلَّهُم عَلى رُبوبِيَّتِهِ بِالأدِلَّةِ . ^۳

۱۳۴۸۳.عنه عليه السلامـ في وَصِيَّتِهِ لِهِشامِ بنِ الحَكَمِ ـ: ما بَعَثَ اللّهُ أنبِياءَهُ و رُسُلَهُ إلى عِبادِهِ إلاّ لِيَعقِلوا عَنِ اللّهِ ، فأحسَنُهُمُ استِجابَةً أحسَنُهُم مَعرِفَةً ، و أعلَمُهُم بِأمرِ اللّهِ أحسَنُهُم عَقلاً ، و أكمَلُهُم عَقلاً أرفَعُهُم دَرَجَةً في الدّنيا و الآخِرَةِ . ^۴

۱۳۴۸۴.الكافي :قالَ ابنُ السِّكّيتِ لأبي الحَسنِ عليه السلام : تَاللّهِ ما رَأيتُ مِثلَكَ قَطُّ ، فَما الحُجَّةُ عَلَى الخَلقِ اليَومَ ؟ فقالَ : العَقلُ ، يُعرَفُ بِهِ الصّادِقُ عَلَى اللّهِ فيُصَدِّقُهُ ، و الكاذِبُ عَلَى اللّهِ فيُكَذِّبُهُ ، فقالَ ابنُ السِّكّيتِ : هذا وَ اللّهِ هُوَ الجَوابُ . ^۵

2744

حجّيت عقل

۱۳۴۸۰.امام صادق عليه السلام :حجّت خدا بر بندگان پيامبر است و حجّت ميان بندگان و خدا، خرد است.

۱۳۴۸۱.امام كاظم عليه السلام :خداوند را بر مردمان دو حجت است: حجتى بيرونى و حجتى درونى. حجت بيرونى همان فرستادگان و پيامبران و امامان عليهم السلام هستند و حجت درونى همان خردها.

۱۳۴۸۲.امام كاظم عليه السلام :خداوند تبارك و تعالى حجّتها را با خردها بر مردم تمام كرد و پيامبران را با بيان يارى رساند و با دلايل، آنان را به ربوبيّت خود رهنمون شد.

۱۳۴۸۳.امام كاظم عليه السلامـ در سفارش به هشام بن حكم ـفرمود: خداوند پيامبران و رسولان خود را به سوى بندگانش نفرستاد مگر براى اين كه درباره خدا انديشه كنند. پس، هر كس از آنان كه شناختش بهتر باشد، دعوت را پذيراتر باشد و داناترينشان به كار خدا، كسى است كه خردش نيكوتر باشد و كسى كه خردش كاملتر باشد، در دنيا و آخرت بلند پايه تر باشد.

۱۳۴۸۴.الكافى :ابن سكيّت به امام هادى عليه السلام عرض كرد: به خدا سوگند كه نظير شما هرگز نديده ام؛ بفرماييد كه امروزه حجّت بر مردم چيست؟ حضرت فرمود : عقل، كه به واسطه آن امام راستين شناخته و تصديق شود و امام دروغين شناخته و تكذيب گردد. ابن سكّيت گفت: به خدا قسم كه جواب [درست ]همين است.

۱۳۴۷۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :كُلُّ نَجدَةٍ تَحتاجُ إلى العَـقلِ . ^۱

۱۳۴۷۷.عنه عليه السلام :بِالعَقلِ استُخرِجَ غَورُ الحِكمَةِ ، و بِالحِكمَةِ استُخرِجَ غَورُ العَقلِ . ^۲

۱۳۴۷۸.الإمامُ الحسنُ عليه السلام :بِالعَقلِ تُدرَكُ الدّارانِ جَميعا ، و مَن حُرِمَ مِنَ العَقلِ ^۳ حُرِمَهُما جَميعا . ^۴

۱۳۴۷۹.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :مَن أرادَ الغِنى بِلا مالٍ ، و راحَةَ القَلبِ مِنَ الحَسَدِ ، و السَّلامَةَ في الدِّينِ ، فَلْيَتَضَرَّعْ إلَى اللّهِ عَزَّ و جلَّ في مَسألَتِهِ بِأن يُكمِلَ عَقلَهُ . ^۵

(انظر) الخير : باب 1167.

۱۳۴۷۶.امام على عليه السلام :هر شجاعتى نيازمند خرد است.

۱۳۴۷۷.امام على عليه السلام :با خرد، ژرفاى حكمت استخراج مى شود و با حكمت ژرفاى خرد.

۱۳۴۷۸.امام حسن عليه السلام :با خرد است كه هر دو سراى به دست مى آيد و هر كه از خرد محروم باشد از هر دو سراى محروم شود.

۱۳۴۷۹.امام كاظم عليه السلام :هر كه خواهان توانگرىِ بدون داشتن مال و ثروت و آسودگى دل از حسد ورزى و داشتن دين سالم است، بايد با تضرّع از خداوند عزّ و جلّ بخواهد كه خردش را كامل گرداند.