3192

خَصائِصُ الفَقيهِ

۱۶۳۰۸.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ما ازدادَ عَبدٌ قَطُّ فِقها في دِينِهِ إلاّ ازدَادَ قَصدا في عَمَلِهِ . ^۱

۱۶۳۰۹.عنه صلى الله عليه و آله :كَفى بالمَرءِ فِقها إذا عَبَدَ اللّهَ ، و كفى بالمَرءِ جَهلاً إذا اُعجِبَ بِرَأيهِ . ^۲

۱۶۳۱۰.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَفقَهُ العَبدُ كُلَّ الفِقهِ حتّى يَمقُتَ الناسَ في ذاتِ اللّهِ ، و حتّى لا يكونَ أحَدٌ أمقَتَ مِن نفسِهِ . ^۳

۱۶۳۱۱.عنه صلى الله عليه و آلهـ في وصيَّتِهِ لأبي ذرٍّ ـ: لا يَفقَهُ الرجُلُ كُلَّ الفِقهِ حتَّى يَرَى الناسَ أمثالَ الأباعِرِ ، فلا يَحفِلَ بِوُجودِهِم ، و لا يُغَيِّرَهُ ذلكَ كما لا يُغَيِّرُهُ وُجودُ بَعيرٍ عندَهُ ، ثُمّ يَرجِعَ هُو إلى نفسِهِ فيَكونَ أعظَمَ حاقِرٍ لها . ^۴

۱۶۳۱۲.عنه صلى الله عليه و آلهـ في وصيَّتِهِ لأبي ذَرٍّ ـ: لا يَفقَهُ الرجُلُ كلَّ الفِقهِ حتّى يَرى الناسَ في جَنبِ اللّهِ تباركَ و تعالى أمثالَ الأباعِرِ ، ثُمّ يَرجِعَ إلى نفسِهِ فيكونَ هُو أحقَرَ حاقِرٍ لها ^۵ . ^۶

3192

ويژگيهاى فقيه

۱۶۳۰۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هرگز بنده اى بر فقه (شناخت خود) از دينش نيفزود، مگر اين كه بر ميانه روى او در عملش افزوده گشت.

۱۶۳۰۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در فقاهت (دانايى) مرد همين بس كه خدا را عبادت كند ، و در نادانى مرد همين بس كه به رأى خود مغرور باشد.

۱۶۳۱۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آدمى فقيهِ تمام عيار نباشد، مگر آن گاه كه خشم و كينش با مردم براى خدا باشد و مگر آن گاه كه احدى نزد او منفورتر از نفْس خودش، نباشد.

۱۶۳۱۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در سفارش به ابوذر ـفرمود : آدمى فقيه كامل نشود، مگر آن گاه كه مردم در نظرش مانند مشتى شتر باشند و به بود و نبود آنها اهميتى ندهد و همچنان كه اگر شترى در كنار او باشد فرقى به حالش ندارد، وجود مردم نيز در او تغيير و تأثيرى ايجاد نكند. و با اين حال، وقتى به خودش برگردد بيشترين تحقير و بى اعتنايى را نسبت به نفس خويش، روا دارد.

۱۶۳۱۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در سفارش به ابوذر ـفرمود : آدمى فقيه كامل نباشد، مگر آن گاه كه مردم را در كنار خداوند متعال همانند مشتى شتر بيند و با اين حال، وقتى به خودش برگردد، بيش از همه نفْس خودش را حقير و بى مقدار شمارد.

۱۶۳۰۴.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :تَفقَّهُوا في دِينِ اللّهِ ، فإنَّ الفِقهَ مِفتاحُ البَصيرَةِ ، و تَمامُ العِبادَةِ ، و السَّببُ إلَى المَنازِلِ الرَّفيعَةِ و الرُّتَبِ الجَليلَةِ في الدِّينِ و الدنيا ، و فَضلُ الفَقيهِ علَى العابِدِ كَفَضلِ الشَّمسِ علَى الكواكِبِ ، و مَن لم يَتَفَقَّهْ في دِينِهِ لم يَرضَ اللّهُ لَهُ عَمَلاً . ^۱

3191

أفقَهُ النّاسِ

۱۶۳۰۵.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :أنتُم أفقَهُ الناسِ إذا عَرَفتُم معانيَ كلامِنا؛ إنّ الكَلِمَةَ لَتَنصَرِفُ على وُجوهٍ، فلو شاءَ إنسانٌ لَصَرَفَ كلامَهُ كيفَ شاءَ و لا يكذِبُ . ^۲

۱۶۳۰۶.عنه عليه السلام :لا يكونُ الرجُلُ مِنكُم فَقيها حتّى يَعرِفَ مَعاريضَ كلامِنا . ^۳

۱۶۳۰۷.عنه عليه السلام :إنّا و اللّهِ لا نَعُدُّ الرجُلَ مِن شيعَتِنا فَقيها حتّى يُلحَنَ لَهُ فَيَعرِفَ اللَّحنَ . ^۴

(انظر) الحديث : باب 726.
العلم : باب 2875.

۱۶۳۰۴.امام كاظم عليه السلام :در دين خدا فقيه و دانا شويد؛ زيرا فقه كليد بصيرت است و مايه كمال عبادت و وسيله رسيدن به مقامات بلند و مراتب عالى دينى و دنيايى. برترى فقيه بر عابد، همچون برترى خورشيد است بر ستارگان و هر كه در دين خود دانا و فقيه نشود، خداوند هيچ عملى را از او نپسندد.

3191

فقيه ترين مردم

۱۶۳۰۵.امام صادق عليه السلام :شما اگر مقصود سخن ما را بفهميد، فقيه ترين مردم خواهيد بود. همانا سخن به وجوه گوناگونى قابل بيان است. پس، انسان اگر بخواهد مى تواند سخن خود را آن طور كه مى خواهد بيان كند و دروغ نگويد.

۱۶۳۰۶.امام صادق عليه السلام :هيچ فردى از شما فقيه نباشد، مگر آن گاه كه تعريضات كلام ما را بفهمد.

۱۶۳۰۷.امام صادق عليه السلام :به خدا قسم ما فردى از شيعيان خود را فقيه نمى شماريم، مگر آن گاه كه سخنى سر بسته و با كنايه به او گفته شود و وى مقصود را دريابد.