۱۶۸۸۸.عنه عليه السلام :إنَّ اللّهَ سبحانَه يُجري الاُمورَ على ما يَقضيهِ لا على ما تَرتَضيهِ . ^۱

۱۶۸۸۹.عنه عليه السلامـ في خِتامِ كتابٍ كَتَبَهُ لابنِهِ الحَسَنِ عليه السلام «بحاضرين»^۲عِند انصِرافِهِ مِن صِفِّينَ ـ: استَودِعِ اللّهَ دِينَكَ و دُنياكَ ، و اسألْهُ خَيرَ القَضاءِ لكَ في العاجِلَةِ و الآجِلَةِ ، و الدُّنيا و الآخِرَةِ ، و السَّلامُ . ^۳

۱۶۸۹۰.عنه عليه السلامـ في صفةِ أولياءِ اللّهِ سبحانَهُ ـ: و إن صُبَّت علَيهِمُ المَصائبُ لَجَؤوا إلَى الاستِجارَةِ (الاستِخارَةِ) بكَ ، عِلما بأنَّ أزِمَّةَ الاُمورِ بِيَدِكَ ، و مَصادِرَها عَن قَضائكَ . ^۴

۱۶۸۹۱.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ و جَمَعَ اللّهُ الخَلائقَ سَألَهُم عمّا عَهِدَ إلَيهِم و لم يَسألْهُم عَمّا قَضى علَيهِم . ^۵

۱۶۸۸۸.امام على عليه السلام :خداوند سبحان، امور را بر اساس حكم و قضاى خودش جارى مى سازد نه آن گونه كه تو مى پسندى.

۱۶۸۸۹.امام على عليه السلامـ در پايان نامه اى كه به هنگام بازگشت از صفّين در ، حاضرين،^۶به فرزند بزرگوارش حسن عليه السلام نوشت ـنگاشت: دين و دنياى تو را به خدا مى سپارم و در حال و آينده و در دنيا و آخرت بهترين سرنوشت و قضا را براى تو از او درخواست مى كنم، و السلام!

۱۶۸۹۰.امام على عليه السلامـ در وصف اوليا و دوستان خداوند سبحان ـفرمود : اگر مصيبتها بر آنان فرو ريزد، به تو پناه مى برند؛ زيرا مى دانند كه زمام كارها در دست توست و از قضا و حكم تو سرچشمه مى گيرند.

۱۶۸۹۱.امام صادق عليه السلام :چون روز قيامت شود و خداوند خلايق را گرد آورد، از آنچه به آنها سفارش كرده و فرمان داده است بازخواستشان كند و از آنچه برايشان مقدّر و حكم فرموده است، نپرسدشان.

3294

القَضاءُ وَ القَدَرُ

الكتاب :

قُلْ لَنْ يُصِيبَنا إِلاَّ ما كَتَبَ اللّهُ لَنا هُوَ مَوْلاَنا وَ عَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ» . ^۱

وَ لكِنْ لِيَقْضِيَ اللّهُ أمْرا كانَ مَفْعُولاً» . ^۲

ما كانَ عَلَى النَّبِيِّ مِنْ حَرَجٍ فِيما فَرَضَ اللّهُ لَهُ سُنَّةَ اللّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَ كانَ أَمْرُ اللّهِ قَدَرا مَّقْدُورا» . ^۳

الحديث :

۱۶۸۸۵.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ في تَحميدِ اللّهِ سبحانَهُ ـ: الذي عَظُمَ حِلمُهُ فَعَفا ، و عَدَلَ في كُلِّ ما قَضى . ^۴

۱۶۸۸۶.عنه عليه السلامـ في عَظَمَةِ اللّهِ سبحانَهُ ـ: أمرُهُ قَضاءٌ و حِكمَةٌ ، و رِضاهُ أمانٌ و رَحمَةٌ ، يَقضي بعِلمٍ ، و يَعفُو (يَغفِرُ) بِحِلمٍ . ^۵

۱۶۸۸۷.عنه عليه السلام :لا يَجري [يَعني الحَقَّ] لأحَدٍ إلاّ جَرى علَيهِ ، و لا يَجري علَيهِ إلاّ جَرى لَهُ ، و لو كانَ لِأَحَدٍ أن يَجريَ لَهُ و لا يَجرِيَ علَيهِ لَكانَ ذلكَ خالِصا للّهِِ سبحانَهُ دونَ خَلقِهِ ، لقُدرَتِهِ على عِبادِهِ ، و لِعَدلِهِ في كُلِّ ما جَرَت علَيهِ صُروفُ قَضائهِ . ^۶

3294

قضا و قدر

قرآن:

«بگو: جز آنچه خدا براى ما مقرّر كرده است، هرگز چيزى به ما نمى رسد. او سرپرست ماست و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكّل كنند».

«ولى [چنين شد] تا خداوند كارى را كه انجام شدنى بود، به انجام رساند».

«بر پيامبر در آنچه خدا بر او فرض گردانيده، گناهى نيست. [اين] سنّت خداست كه از دير باز در ميان گذشتگان [معمول ]بوده و فرمان خدا همواره به اندازه مقرّر [و متناسب با توانايى ]است».

حديث :

۱۶۸۸۵.امام على عليه السلامـ در ستايش خداوند سبحان ـفرمود : آن خداوندى كه بردبارى اش بسيار است و مى بخشد و در هر آنچه حكم كرده، عدالت ورزيده است.

۱۶۸۸۶.امام على عليه السلامـ در بيان عظمت خداوند سبحان ـفرمود : فرمانش، قضا و حكمى است اجرا شدنى و مطابق با مصلحت، و خشنودى اش ايمنى و رحمت. از روى علم حكم مى كند و با بردبارى عفو مى فرمايد.

۱۶۸۸۷.امام على عليه السلام :حق به سود كسى جريان نمى يابد، مگر آن كه در مقابل براى او نيز نسبت به ديگران حقى ايجاد مى شود و به زيان كسى جارى نمى شود، مگر اين كه [به همان اندازه ]به سود او نيز جريان مى يابد (حق و حقوق دو سويه و متقابل است). اگر بنا بود حق به سود كسى جريان يابد اما براى او نسبت به ديگران ايجاد حق نكند، اين مخصوص خداوند سبحان بود، نه مخلوق او؛ زيرا او هم بر بندگانش قدرت و تسلّط دارد و هم بر همه چيزهايى كه تحت حكم و قضاى او هستند به عدالت رفتار مى كند.